خود ابو العلاء نيز شرحى بر آن نوشته و ضوء السقط نامش كرده است 15- ضوء المسقط كه شرح همان سقط الزند فوق است و ذكر شد 16- ظهير العضدى در نحو 17- غيث الوليد كه شرح ديوان بحترى است 18- اللامع العزيزى فى شرح شعر المتنبى و اين كتاب را بعد از تأليف از خودش خوانده و بسيارش مى‌ستودند پس ابو العلاء گفت گويا متنبى در اين شعر خود با نظر غيبى بمن نگاه كرده است:

19- لزوم ما لا يلزم يا لزوميات و آن هم ديوان شعر بوده و در مصر و غيره چاپ و بترتيب حروف هجا است و خودش آن را شرح كرده و راحة اللزوم‌اش ناميده است 20- مثقال النظم در عروض 21- معجز احمد كه شرح مشكلات و غرائب اشعار متنبى و مدافعه از اعتراضات وارده بر آنها است 22- ملقى السبيل كه مختصر و بنوشته كشف الظّنون در مواعظ و بنوشته معجم المطبوعات رساله‌ايست فلسفى و در دمشق چاپ و در هزار و نهصد و دوازدهم ميلادى در دمشق در مجلّه المقتبس نيز منتشر گرديده است و غير اينها.

عقيده مذهبى ابو العلاء ما بين ارباب تراجم و سير و محل اختلاف و نظر ميباشد، اكثر اكابر كه منجمله ذهبى و ياقوت حموى و ملا سعد تفتازانى و بعضى از اجلّاى ديگر است محكوم بكفر و زندقه و الحادش نموده‌اند. خطيب بغدادى كه معاصرش بوده گويد ابو العلاء تزهّد ميكرد، لباس درشت مى‌پوشيد، گوشت نميخورد، چندين سوره از سوره‌هاى قرآنى را معارضه كرده و حكايات مختلفه درباره او نقل شده تا آنكه بعضى از مردم حكم بالحادش كرده‌اند.

ابن خلّكان نيز گويد كه ابو العلاء موافق رأى قدماى حكما كه ذبح حيوانات را ظلم و ستم دانسته و اصلا گوشت نميخوردند چهل و پنج سال تمام محض از راه تديّن گوشت نخورد، هم در اثر تعبّد باعتقاد حكماى قديم كه توليد نسل را روا نديده و جايز نمى‌شمردند و جنايت بر فرزند مى‌پنداشتند صاحب اولادى نشد و وصيّت نمود كه اين شعر را بر قبر او بنويسند:

اين بيت بر عدم ازدواج و بى‌فرزند و ولد بودن وى دلالت دارد. على بن همام از تلامذه‌