بعرض رسانم من در مسجد مى‌نشينم، شخصى آمده و چيزى ميپرسد، اگر يقين كردم كه از مخالفين شما است موافق رأى ايشان فتوى ميدهم و اگر دانستم كه از مواليان شما اهل بيت است موافق آنچه از شما رسيده فتوايش ميگويم و اگر مجهول الحال باشد فتواى قطعى نداده و همين‌قدر ميگويم كه از فلان شخص چنين رسيده و از فلان هم‌چنان و قول شما را نيز بدين‌وسيله نقل ميكنم. آن حضرت فرمودند كه اين‌چنين كن من هم اين‌چنين ميكنم و مثل آن از باب قضاى تهذيب هم نقل شده و در آخرش آن حضرت فرمودند رحمك اللّه هم‌چنين بكن بارى موافق آنچه از سيوطى و خالد ازهرى و جمعى ديگر از علماى ادب نقل شده معاذ بن مسلم نخستين واضع علم صرف ميباشد و تأليفات بسيارى بدو منسوب است. ولادتش در زمان خلافت يزيد بن عبد الملك اموى (101- 105 ه ق) و يا خلافت پدرش عبد الملك بن مروان (65- 86 ه ق) واقع و وفاتش هم در سال يكصد و هشتاد و هفتم يا نودم هجرت بوده و اولاد و احفاد بسيارى كه داشته تماما در حال حيات او مردند و قول ثانى مذكور در ولادتش بصحت اقرب و با طويل العمر بودن او كه زبانزد عامّه بوده و از معمّرينش ميشمارند انسب ميباشد و بعضى از شعرا در طول عمر معاذ گويد:

چنانچه در اوّل عنوان اشاره شد لقب معاذ، بين فراء و هراء مردّد و ابن خلّكان و اتقان المقال و اكثر اهل رجال هراء نوشته و ضبط كرده‌اند كه بمعنى فروشنده لباس هروى است. در وجيزه مجلسى گويد معاذ بن مسلم فراء، نحوى ثقة است و از ابن داود و بعضى از نسخ رجال كشى نيز مثل وجيزه مجلسى فراء نقل شده كه اوّلش حرف ف باشد.

نگارنده گويد: صحت هردو لقب مستبعد نميباشد منتهاش آنكه بعضى از علماى رجال بيكى از آنها استحضار يافته و بعضى ديگر بديگرى و اصلا منافاتى هم نبوده و ضرورتى بنسبت اشتباه ببعضى از ايشان و يا بتغليط بعضى از نسخ كتب رجاليّه نداريم.

مخفى نماند كه بنابر لقب فراء هم او غير از فراء نحوى مشهور يحيى بن زياد مذكور در