4-2-1-2-6. حقيقت نفس در احاديث

در احاديث معصومين (ع) احاديث چنداني درباره‌ي ماهيت نفس وجود ندارد. برخي از آنها عبارتند از:

1. از ابي الحسن (ع) نقل شده است که فرمودند: ان المرء اذا نام فان الروح الحيوان باقيه في البدن و الذي يخرج منه روح العقل [3]

2. از ابن عباس نقل شده است که في بني آدم نفس و روح و بينهما مثل شعاع الشمس فالنفس التي بها العقل و التمييز و الروح التي بها النفس و التحريک فاذا نام قبض الله نفسه و لم يقبض روحه و اذا مات قبض الله نفسه و روحه از اين احاديث استفاده مي‌شود که روح باعث حيات است، نه نفس؛ و مراد از روح در اين احاديث روح الحيوان و روح الحياه است که با نفس حيواني قابل انطباق است و شايان ذکر است که نفس در احاديث معنايي غير از نفس در قرآن دارد.

از مجموع آيات و روايات روشن شد که انسان علاوه بر مراحل بدني از يک حقيقت ديگري برخوردار است که باعث تمييز او از حيوان شده است. اما انطباق اين حقيقت با نفس به معناي فلسفي محل تامل و دقت است. گر چه از آيه‌ي 29 سوره‌ي حجر و 72 سوره‌ي ص که مي‌فرمايد: فَإِذَا سَوَّيتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ استفاده مي‌شود که روح حقيقتي است غير از بدن و انسانيت انسان نيز بر اين حقيقت مبتني است؛ زيرا مي‌فرمايد: «وقتي بدن انسان هنجار و موزون شد، آن گاه از روح خود در آن دميديم، پس بر او سجده نماييد» پس بدن به تنهايي لياقت سجده را ندارد.

5-2-1-2-6. بقاي روح انسان