2-3-1-2-6. حقيقت روح در روايات

پيشوايان معصوم شيعه (ع) در باب حقيقت روح رواياتي بيان فرموده‌اند که به پاره‌اي از آن‌ها توجه مي‌کنيم:

1. از ابوبصير روايتي نقل شده است که در آن از امام باقر يا امام صادق (ع) تفسير «وَ يسْأَلوُنَکَ عَنِ الرّوُحِ» و حقيقت روح را از آن حضرت خواستند؛ حضرت فرمود: «الَّتي في الدَّوابِّ و النّاسِ» روح چيزي است که در چهارپايان و انسان‌ها وجود دارد. دوباره سوال شد: آن چيز چيست؟ حضرت فرمود: «هِي مِنَ الْمَلَکوُتِ مِنَ الْقُدْرَه» قدرتي از ملکوت و عالم مجردات است. [2]

در روايات ديگري روح را حقيقت خاص الهي، که به پيامبران و ائمه (ع) اختصاص دارد اطلاق کرده‌اند.

2. ابو بصير روايت کرده است که: از امام صادق (ع) تفسير آيه‌ي شريفه‌ي «يسْاَلَوُنَکَ عَنِ الرّوُحِ قُلْ الرّوُحُ مِنْ اَمْرِ رِبّي» سوال شد، حضرت در پاسخ فرمودند: خَلْقُ اَعْظَمُ مِنْ جِبرييلَ وَ ميکاييلَ لَمْ يکُنْ مِنْ اَحَدٍ مِمَّنْ مَضي غَيرِ مُحَمَّدٍ 9 و هُوَ مَعَ الائِمه يسَدّدُهُمْ و ليسَ کلَّ ما طَلَبَ وَجَدَ؛ يعني روح مخلوقي بزرگ‌تر از جبرييل و ميکاييل است و کسي جز حضرت محمد (ص) و ائمه‌ي اطهار (ع) داراي آن نيست و هر طالبي توان يافت آن را ندارد. [3]

3. زراره همين سوال را از امام باقر و امام صادق (ع) پرسيد، در پاسخ فرمودند: فَانّما الرُوحُ خَلقُ مِنْ خَلقهِ لَهُ بَصَرُ وَ قُوَّه و تاييد يجعله في قلوب الرسل و المومنين؛ روح مخلوقي از مخلوق‌هاي الهي است که داراي بصيرت، قدرت و تاييد الهي مي‌باشد و در قلوب پيامبران و مومنان جا دارد.

شايد اين روح همان نور يا عقل و يا روحي باشد که در روايات فراواني از آن به اولين مخلوق الهي ياد مي‌کنند. پيامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: اول ما خلق الله نوري، اول ما خلق الله