اما اينكه گفتيم در سوره هائى كه به يكبارگى نازل نشده چون مطلب در سوره هائى كه به يك نوبت نازل شده واضح تر است , زيرا آنها , مانند سوره( حمد) و ( انعام) و بسيارى از سور مفصل در حالى كه آياتشان همين ترتيب خاص را داشته ا ند نازل شده است .

مقصود از مفصل سوره هاى كوتاهى هستند كه بعد از حواميم , شروع مى شوند و تا آخر قرآن ادامه دارند چنانكه در فن چهارم از مقدمات مجمع البيان طبرسى , و در اتقان سيوطى در خاتمه نوع 19 بيان شده است . [1]

سخن تنها در اين است كه آيا ترتيب سوره هاى قرآن در ميان دو جلد بر اين هيئت كه حالا در معرض ديد ما هست و به سوره حمد آغاز گشته و به( قل اعوذ برب الناس ) پايان يافته , آيا اين ترتيب در دوران پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و به دستور او بوده است . يا نه .

آيا ترتيب سوره ها نيز مانند ترتيب آيات توفيقى بوده است يا نه .

حق اين است كه توفيقى بوده و قرآن به نحو كنونى در زمان