معتزله نيز قائل به وجوب تعيين امام از ناحيه خداوند سبحان نمى باشند , ليكن آنها ضرورت وجوب تعيين امام بر مردم را از طريق وجوب مقدمه واجب با دليل عقلى اثبات مى نمايند . در هر صورت نتيجه اين دو تفكر , خروج مسأله امامت از حوزه مسائل كلامى , و انحصار آن در زمره مباحث فقهى است , زيرا در علم كلام كه درباره خداوند متعال و در باب اسماء و افعال الهى بحث مى شود , سخن از هستى و نيستى است نه از بايستى و نبايستى .

با الحاق مسأله امامت به مباحث فقهى و عدم طرح آن در مباحث كلامى , رمز اين كه در نزد اشاعره و معتزله مسأله امامت از فروع دين شمرده مى شود , نيز دانسته خواهد شد .

طرح شبهات پيرامون برهان عقلى

پس از طرح برهان عقلى بر ضرورت ولايت فقيه و توضيحى پيرامون كلامى و يا فقهى بودن اين مسأله , اينك فرصت آن است كه برخى از شبهاتى كه پيرامون آن تو هم مى شود , طرح و دفع گردد . برخى از اين شبهات در مورد اصل نياز بشر به تقنين و رهبرى الهى , و بعضى ديگر درباره لزوم تعيين رهبر بر خداوند سبحان است . آنچه كه در پيرامون وجوب تعيين ولى از خداوند سبحان است , يا معارضه به برخى از عمومات شرعى است , و يا اشكال نقضى است , و يا آن كه نفى ضرورت ولايت در عصر غيبت مى باشد .