( أفلا يتدبرون القرآن أم على قلوب أقفالها ) . [6]

معلوم مى شود كه گاهى دل قفل مى شود . قفل دل , همان معصيت است كه نمى گذارد معارف به آن راه پيدا كند و در نتيجه چنين دلى جولانگاه وهم و خيال و مغالطات و پندارهاى باطل مى گردد , و اگر در همين حال از اين سراى فانى رخت بربندد , در قيامت تهى دل و فقير محشور خواهد شد , زيرا از طرفى چهره واقعى خيالات و اوهامى كه در نشأه طبيعت بر هم انباشته بود , در آن نشأه كه ظرف ظهور حقايق است آشكار مى شود و در آن روز مى يابد كه در دنيا با سراب دلخوش بود و از چشمه سار زلال معرفت بى بهره و محروم , و از سوى ديگر قيامت هم جاى تحصيل علوم و معارف نيست , تا جاهل در آنجا به تحصيل كمال بكوشد .

اتمام حجت

نكته ديگرى كه درباره اين گونه افراد قابل توجه است آن است كه مى فرمايد : معارف قرآن را از قلب اين گناهكاران عبور مى دهيم , اما آنها نمى پذيرند . انسان از نظر شناخت داراى نيروهاى ادراكى فراوان است كما اينكه از حيث عمل هم داراى گرايشهاى بسيارى است . حس و وهم و خيال و عقل كه از شؤون عقل نظرى بشمار مى روند , در رده نيروهاى ادراكى انسان هستند و از شهوت گرفته تا محبت و اراده و تولى و همچنين غضب و عداوت و كراهت و تبرى از شؤون