گام بره چون زنى كه در پى كامى *** پاى تو چوبين و راه چپچله باشد

روح كه قدسى نگشت و نفس كه ناطق *** روح بخارى و نفس سائله باشد

در فصوص گذشته دانستى كه نفس ناطقه بمثل چون درختى است كه قواى ظاهر و باطن شاخه هاى وى و هم همه اعمال و خدمه و شبكه صيد اويند . ارواح مردم عام چون ضعيفند اشتغال ببعضى از اين قوى آنها را از توجه بقواى ديگر باز ميدارد لذا همينكه بباطن روى آوردند از نظر ظاهر باز ميمانند و يا چون بظاهر روى آورند از توجه بباطن ميمانند . و هرگاه اندك التفاتى بيكى از مشاعر ظاهرى كنند از ديگر مشاعر و ادراكات آنها باز ميمانند و همچنين هرگاه به يكى از قواى باطن فرو روند از قواى ديگر غافل ميشوند . لذا بدين از شنيدن , و به بيم از شهوت , و به شهوت از غضب , و بفكر از ذكر , و به تذكر از تفكر باز ميمانند . ولى روح قدسى را شأنى از شأنى باز نميدارد كه مظهر اسم شريف يا من لايشغله شأن عن شأن گرديده است . نه توجه بباطن او را از ظاهر باز ميدارد و نه نظر بظاهر از باطن چه از ملك تا ملكوتش حجاب نبود . در ركوعش با اينكه مستغرق درياى نور حضور و اقبال است و فانى در عظمت و جلال الهى است بسائل خاتم بخشد و عطايش حجاب لقايش نشود كه در عطايش عين لقايش است . انما وليكم الله و رسوله و الذين آمنوا الذين يقيمون الصلوة و يؤتون الزكوة