حجب ظلمانى و نورانى

آخر فص اشاره است به آيه كريمه لقد كنت فى غفلة من هذا فكشفنا عنك غطاءك فبصرك اليوم حديد ( ق 23 ) .

بدانكه پيش از هر حجابى انانيت تو و بدن تو هر يك حجاب نفس تو است كه ويرا از مشاهدات انوار ملكوتيه باز ميدارد . علاوه كه توجه و سرگرمى بعلائق دنيوى و ديگر حجب ظلمانى و نورانى نيز او را از ادراك لذت و المش منصرف مى كند . سپس حجاب توغل در شهوات نفسانى و متابعت نفس اماره و رسوخ اخلاق رذيله كه همان بيماريهاى روانى در انسانند قوه عاقله را يعنى نفس ناطقه قدسيه آدمى را از التفات بعالم ملكوت و از كسب معارف حقه كه كمال واقعى انسانى است و از تحصيل مائده هاى بهشتى حقائق دار وجود حاجب است . و بعد از انسلاخ از علائق نشأه طبيعت ديده اش تيز بين مى گردد . پس اگر كسب كمالات و ملكات فاضله كرده است اهل سعادت است كه بمقامات و درجات خويش پى ميبرد و از اندوخته هاى خود لذت ميبرد . و اگر اهل شقاوت است از بيماريهاى درونى خود سخت رنج ميبرد و از آتش گناهانى كه در خويشتن افروخته است ميسوزد و از گزند درندگان كه صورت ملكات زشت اوست عذاب مى بيند و در دركات سجين از حرمان مقام عليين انسانى متألم ميگردد .

تبصره : آيا مرض جسمانى غير از مرض نفسانى است كه اطلاق مرض بر آن دو به اشتراك لفظى باشد ؟ و يا حقيقتا نفس مريض است و به جسم اطلاق مرض بالمجاز مى شود ؟ و يا بعنوان تواطى است كه مرض نفسانى و جسمانى يكى باشد بدون تفاوت ؟

از كلام فارابى در اين فص چنين معلوم مى شود كه اگر مرضى