مطلب اين فص بسيار لطيف و دقيق است و تحرير آن سخت دشوار است زيرا كه اين گونه مطالب چشيدنى و يافتنى است نه نوشتنى و بافتنى .

معانى هرگز اندر حرف نايد *** كه بحر قلزم اندر ظرف نايد

تأديه مطلب بطريق شكل اول قياس بدين صورت است : النفس المطمأنه كمالها عرفان الحق الاول بادراكها , و كل مدرك متشبه من جهة مايدركه تشبه التقبل و الاتصال , فالنفس المطمأنة ستخالط الخ .

براى استيناس و تقرب اذهان به مطلب شامخ و كلمه علياى اين فص امورى را كه هر يك از اصول و امهات در معارف الهيه است تقديم ميداريم :

نفس بس كه لطيف است به هر چه رو آورد به صورت آن در مى آيد .

الف بدان كه نفس ناطقه انسانى بس كه لطيف است به هر چه روى آورد بصورت آن در مى آيد . لذا هرگاه انسان نيت كسى كرده است به حكم اتحاد مدرك با مدرك أنا اين شخص كه هويت اوست أنا همان كس است و چون توجهش را بدان كس تمركز دهد و تعمق كند يتمثل له بشرا سويا , و يا بكشفهاى عقلى بى مثالى نايل ميشود . راقم گفته است :

نفس از بسكه لطيف است شود نفس همان *** كه بدو روى نموده زنشيب و ز فراز

و چون نفس التفات به هر چيز كه مى كند همان چيز است , پس اگر