درس يازدهم :

يادآورى

بحث درباره كرامت انسان در قرآن كريم بود , و روشن شد كه چون كرامت متوقف بر تقواست , و هر چيزى كه متوقف بر چيزى ديگرى باشد هم در اصل وجود و عدم تابع اوست و هم در حدوث و بقاء و هم در شدت و ضعف , بنابراين كرامت نيز , هم در اصل وجود و عدم , هم در حدوث و بقاء و هم در شدت و ضعف تابع تقواست .

اين مساله نيز بيان شد كه تقوا بدون علم و عمل صالح حاصل نمى شود , چون تقوا يك كمال نفسانى است و نفس انسان , وقتى به كمال مى رسد كه هم در مسائل علمى , آگاهى لازم را فراهم كرده باشد و هم در مسائل عملى , گرايشهاى سالم را به دست آورده باشد .

همچنين به عنوان يك اصل و مقدمه ديگر ذكر شد كه علم و عمل همتاى يكديگر نيستند , به طورى كه نسبت كرامت به تقواى علمى و عملى يكسان باشد , بلكه معرفت , اصل است و عمل فرع . هر اندازه كه معرفت بيشتر باشد عمل خالص تر شده و در نتيجه تقوا قوى تر مى گردد و در سايه قوت و شدت تقوا , كرامت هم افزايش پيدا مى كند . آنچه كه ممكن است وجه تشابه عمل اولياء الهى با ديگران باشد