نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 444
([ مطالع قوسى بود از معدل النهار كه با قوسى از منطقة البروج طلوع كند , و
اين قوس بروج را درج سواء و طوالع گويند . و مغارب قوسى بود از معدل كه با
قوسى از منطقة البروج غروب كند , و اين قوس بروج را درج السواء و غوارب
گويند .
و در خط استواء ميان دو دائره ميل كه يكى افق بود منحصر شوند , يعنى
آنچه در ميان دو دائره ميل بود از معدل مطالع بود هر آنچه را از بروج كه در
ميان اين دو دائره ميل افتد . و مطالع خط استواء را مطالع فلك مستقيم , و
مطالع كره منتصبه خوانند . و در آفاق مائله منحصر شوند ميان افق و دائره عظيمه اى
كه باول قوس از بروج گذرد و مماس اعظم دوائر ابدى الظهور شود .
و در خط استواء هر ربعى كه متحدد بود بدو نقطه از چهار نقطه , دو نقطه اعتدال
و دو نقطه انقلاب , با ربع از معدل طلوع كند , و با ديگر قوسهاى متساوى از فلك
البروج قوسهاى متساوى از معدل طلوع نكند , بلكه هر قوسى كه كمتر از ربع باشد يا
بيش از نصف , اگر يكطرفش احدالاعتدالين باشد مطالعش كمتر ازو باشد , و اگر
يكطرفش احد الانقلابين بود مطالعش بيشتر از او باشد . و هر قوسى از منطقة
البروج كه بيشتر از ربع و كمتر از نصف بود يا بيشتر از سه ربع باشد بعكس اين
باشد يعنى مطالع آن كه يكطرفش احدالاعتدالين بود بيشتر باشد , و مطالع آن كه
يكطرفش احدالانقلابين باشد كمتر بود .
و منطقة البروج به چهار ربع منقسم شود كه نقطه هاى چهار گانه بر اوساط اين
ارباع باشد , و ربعى كه احدالاعتدالين بر منتصف او باشد زياده باشد از مطالع
خودش به پنج درجه , و ربعى كه احدالانقلابين بر منتصف او بود كمتر باشد از
مطالع خود هم به پنج درجه , پس تفاوت ميان طلوع ربعى تا طلوع ربعى ده درجه
تواند بود .
و مطالع هر چهار قوسى كه ابعاد ايشان از دو نقطه اعتدال متساوى بود مانند ده
درجه اول حمل , و ده درجه اول ميزان , و ده درجه آخر حوت , و ده درجه آخر
سنبله متساوى بود .
و مطالع هر برجى برابر مغارب آن برج بود .
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 444