درس 63 : قوس سعه مشرق و مغرب

در تبصره درس 43 گفته ايم كه از تفاوت ميان دو نصف النهار يعنى تقديم و تاخير ظهر دو بلد , توهم نشود كه تفاوت ميان شام و بامشان نيز بهمان اندازه است , و وعده بحث تفصيلى اين مطلب را در آنجا داده ايم كه اكنون وقت ايفاء آنست :

در درس چهارم دانسته ايم كه مدارات يوميه موازى معدل النهارند . و در درس بيستم دانسته ايم كه دائره استواى ارضى يعنى خط استواء در سطح دائره استواى سماوى اعنى معدل النهار است , و معدل النهار قائم بر آفاق استوائى است , و غايت بعد شمس از معدل النهار بمقدار ميل كلى است , و مدارات يوميه موازى معدل النهارند لذا همه قائم بر آفاق استوائى اند و در نتيجه شب و روز آفاق استوائى باهم برابرند و لاجرم مقدار بين الطلوعين نيز هميشه به يك اندازه خواهد بود .

در درس بيست و هشتم در بيان دائره مشرق و مغرب يعنى دائره اول السموت دانسته ايم كه دائره معدل النهار و دائره مشرق و مغرب با يكديگر در دو نقطه مشرق اعتدال و مغرب اعتدال تقاطع مى كنند , و در درس نوزدهم معلوم شده است كه خط مشرق و مغرب فصل مشترك بين دو سطح دائره افق و دائره معدل النهار است .