نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 319
زحل را كه بر زبر اويند علويه دانند , و مريخ را به تنهايى احمر گويند كه سخت
سرخ نمايد . و زحل را به تنهائى طارق دانند يعنى زحل طارق ناميده ميشود . علويه
و سفليين را باهم خمسه متحيره گويند و با نيرين سبعه سياره , و كواكب ماعداى
سبعه سياره را ثوابت گويند .
در علم احكام نجوم , زهره و مشترى را باهم سعدين گويند , زهره را سعد اصغر ,
و مشترى را سعد اكبر . و مريخ و زحل را باهم نحسين گويند , مريخ را نخس اصغر
, و زحل را نحس اكبر . دو نفر باهم معانقه مى كردند مرحوم استاد شعرانى بمطايبت
فرمود : قران نحسين . و بحث قران نيز در پيش است . قمر را در علم احكام بريد
گويند كه سريع السير است لذا در مدلولات كواكب از طبقات مردم آن را كوكب
رسولان و پيكان و صاحب خبران و مسافران و سياحان و نظائر آنها مى دانند . و شمس
را به تنهايى سلطان كواكب شناسند , و بقول متاله سبزوارى در غرر الفرائد ( ص
193 ط 1 ناصرى ) :
فانه الطلسم للسهر بر *** سلطان كل كوكب منير
لذا شمس را كوكب پادشاهان و بزرگان و خداوندان امر و نهى دانند , چنانكه
مريخ را كه بهرام است كوكب امراء و اهل سلاح و خداوندان لشكر و سپه سالاران , و
مشترى را كه برجيس است كه كوكب قضات و علماء و اصحاب مناصب و ارباب
نواميس . در مفتتح بسيارى از مؤلفات پيشين مى خوانى كه فلانى قدر قدرت , قضا
شوكت , فلك بسطت , بهرام آهنگ برجيس فرهنگ , و نظائر آنها . و چنانكه زحل
كه كيوان است , كوكب مشايخ و دهقانان و گوشه نشينان و آنها كه كارهاى سخت
كنند . و عطارد كه كاتب و دبير فلك است كوكب دبيران و خواجگان و بزرگان و
اهل ديوان و اكابر و حكيمان و شاعران و منجمان . و چنانكه زهره كه ناهيد است
كه كوكب زنان و خادمان و ارباب طرب و اهل عشربت است حكيم نظامى در معراج
رسول ( ص ) گويد :