نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 164
خلاف توالى بروج را در تعريف قيد كنيم .
مطلبى ديگر اين كه در بسيارى از رسائل و اطلسهاى متاخرين , مبدأ طول
جغرافيائى
گرينويچ گرفته شده است بدون اينكه تصريح يا تنبيه بدان شود . گرينويچ كه معرب
آن جرينوش است در جنوب شرقى لندن پايتخت انگلستان واقع است . و عرض
جغرافيايى گرينويچ على التحقيق 6 28 5 شمالى است . مرحوم فرهاد ميرزا در كتاب
بسيار بسيار ارزشمندش به نام جام جم گرينويچ را به صورت گرى ينچ مى نگارد . و
بحروف لاتين چنين استGrenvich . در لاروس بزرگ فرانسوى آمده است كه گرنويچ
در زمان سلطنت شارل ثانى در سنه 1675 ميلادى , موافق سنه 1095 هجرى , مبدأ طول
قرار داده شده است , سپس دول ديگر در 1911 م مطابق 1331 هبر مبدأ طول بودن
آن اتفاق كرده اند . و آن كه گفته ايم در بسيارى از رسائل و اطلسها مبدأ طول
گرنويچ است بدون تسميه بدان بر اثر همين اصطلاح و اتفاق عمومى است كه گفته آمد
.
جزيره فر كه از جزائر خالدات مبدأ طول قدما است در جهت غربى گرنويچ واقع
است , و طول غربى آن از گرنويچ 5 7 18 مى باشد , و عرض شمالى فر 8 45 27 است
.
چنان كه گفته ايم هيچگاه طول بلد از يكصد و هشتاد درجه كه نصف دور است تجاوز
نمى كند , خواه طول شرقى باشد يعنى در طرف شرق مبدأ طول قرار گيرد , و خواه در
جهت غرب آن , چنانكه جداول اطوال و عروض بلاد بدان ناطق اند . و از جام جم
چنين مستفاد است كه بعضى طول بلد را از مبدأ طول تا تمام دوره محسوب مى دارد
, و لكن اين عمل بسيار نادر است و ديگران آن را معتبر ندانسته اند و بدان عمل
نكرده اند . عبارت جام جم اين است([ : طول بلد اقصر قوسى است از معدل
النهار
مابين نصف النهار اول معموره كه جزائر خالداتست و نصف النهار بلد تا اين
كه گويد : هيچ مكانى در كره ممكن نيست كه زيادتر از يكصد و هشتاد درجه طول
داشته باشد چرا كه محيط كره زيادتر از سيصد و شصت درجه نيست , و هيچ مكانى نيز
قادر نيست كه بشود دورتر از ديگرى زياده از
نام کتاب : دروس هيئت و ديگر رشته هاي رياضي نویسنده : حسن زاده آملي، حسن جلد : 1 صفحه : 164