اما بنا بر قرارداد متاخرين چون معرفت اطوال همه نقاط كره ارض اعم از برو بحر , مسيس حاجت است هر جا را كه مبدأ طول قرار داده اند تا نصف دور شرقى آن را و هكذا تا نصف دور غربى آنرا منظور و محسوب مى دارند كه در نتيجه اطوال همه نقاط كره به نحو استيعاب بدست مى آيند , و لا جرم نسبت به مبدأ طول مفروض به دو قسم شرقى و غربى منقسم مى گردند .

ديگر مطلبى كه در معرفت طول بلاد بايد بدان توجه داشت اين است كه بر مبناى قدماء بلادى كه در سطح يكدائره نصف النهار واقع اند , طول همه يكى است يعنى همه در طول متحد و به يك مقدارند , و بر مبناى متاخرين مواضع متحد در طول در سطح يك دائره نصف النهار واقع اند نه اين كه مواضعى كه در سطح يك دائره نصف النهار واقع اند در طول متحدند . زيرا كه بنابر مبناى اول طول از قسمت مسكون ارض تجاوز نمى كند , و تفاوت بين الطولين از يكطرف مبدأ طول تا به نصف دور مى رسد , و بنابر مبناى دوم از قسمت مسكون تجاوز مى كند و تفاوت بين الطولين از دو طرف مبدأ طول تا به نصف دور مى رسد . پس بنابر مبناى دوم مواضعى كه زيرا افق در سطح دائره نصف النهار مبدأ طول واقع اند , طول آنها 180 درجه است و شرقى يا غربى بودن آنها نسبت به مبدا طول منتفى است .

پس طول بلد قوسى از دائره استواء خواه ارضى و خواه سماوى , محدود بين نقطه تقاطع فوقانى آن با دائره نصف النهار مبدا طول , و بين نقطه تقاطع فوقانى دائره استواء با دائره نصف النهار موضع مفروض از جانب اقرب است . اين تعريف طول بلد بر مبناى قدماء و متاخرين را مطلقا شامل است , جز اين كه بر مبناى قدماء هر گاه مبداء عمارت را از جانب مغرب اخذ كنيم بايد در تعريف طول بلد , بر توالى بروج را قيد كرد , و هر گاه مبدا عمارت را از جانب شرقى بگيريم بايد بر