تصديق کرده است. يعني خداوند به بشر دستور داده که در زمانهاي مختلف از اديان مختلف تبعيت کنند ولي با بعثت آخرين فرستاده اش حضرت محمد صلي الله عليه و آله، به همه انسانها امر کرده که از دين آخرين وحي اش تبعيت کنند.

کثرت گرايي ديني نجات شناختي[1]

کثرت گرايي ديني بنا بر تعريف هيک، عقيده اي است درباره نجات که با دو تقرير سابق مسيحيان درباره اين موضوع که هيک آنها را از انحصارگرايي[2] و شمول گرايي[3] مي نامند، در تقابل است. به عبارت ساده تر مسأله بر سر اين است که چه کسي اجازه ورود به بهشت دارد. پاسخ انحصارگرا اين است که صرفاً کساني مي توانند وارد بهشت شوند که از دين خود او باشند. آن مبشر[4] مسيحيت که راه نجات را صرفاً يک راه و آن هم تبعيت از سنت مسيحيت مي داند، از نظر جان هيک انحصارگرا محسوب مي شود. شمول گرايان درهاي بهشت را اندکي بيشتر باز مي کنند تا مسيحيان افتخاري نيز که در برخي از سنتهاي ديني غير مسيحي مشارکت دارند، ولي بنابر معيارهاي مسيحيت مي توان گفت که داراي زندگاني صادقانه و اخلاق نيک هستند، وارد آن شوند؛ يعني کساني که کارل رينر[5] (1894 – 1904) آنها را «مسيحيان گمنام»[6] مي نامند. افراطي تر از شمول گرايي، کثرت گرايي ديني خود هيک است که ورود به بهشت را بدون توجه به نژاد، رنگ و اعتقاد تقريباً براي هر کسي مجاز مي داند، به شرطي که آن شخص در درون يک سنت ديني از «خود محوري» به «واقعيت محوري» متحول گردد. هيک حتي کمونيسم را