نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 482
نسبت هاى چهارگانه در منطق , تباين است زيرا فقه پوياى به اين معنى , فقه سنتى نيست و فقه سنتى , فقه پوياى به اين معنى نيست .
دوم ـ معناى مثبت اصطلاح (( پويائى فقه )) عبارت است از به
كارگيرى اجتهاد در منابع اصيل و معتبر شرعى , وليكن بعد از بررسى ابعاد و
ويژگيهاى مختلف موضوعات و سنجيدن ابعاد قضايا براى استنباط احكام شرعى آنها
و توصيف اين فقه اجتهادى به پويا , بدين جهت است كه در طول و گستره مسائل
مستحدث و ويژگيهاى آنها در هر عصر به مقتضاى واقعيتهاى زمان و عينيتهاى
خارج و مطابق با آنها از هر نوع كه باشند مبين احكام است .
ما كه فقه را پويا مى دانيم بدين معناست و فضلايى هم كه در حوزه
علميه قم و يا حوزه هاى ديگر سخن از پويايى فقه به ميان مىآورند منظورشان
همين است و بين اين فقه پويا و فقه سنتى به معناى مثبت آن از نسبتهاى
چهارگانه در منطق تساوى است و پويايى و سنتى به معناى مثبت دو واقعيت و
حقيقت بهم پيوسته مى باشند كه حقيقت واحدى به نام فقه اجتهادى از آن متبلور
مى شود . بدين وسيله علماى حوزه با مراعات موازين و شرايط , مى توانند بر
تمام مشكلات در هر زمينه اى كه باشد قايق آيند . البته در صورتى كه وقت خود
را در مباحث تئوريك و نظرپردازيهاى صرف كه هيچ نقشى در استنباط احكام شرعى
ندارند صرف نكنند و نيز نبايد موضوعات و مباحثى را كه داراى شرايط و
ويژگيهاى خاص و مطابق شرايط و اوضاع زمانى هزار سال قبل و يا بيشتر و كمتر
بوده و توسط فقهاى آن زمان مطرح شده است و اكنون آن شرايط وجود ندارد ,
منحصر سازند و ذهنيت خويش را در چهارچوب نظريات و آراى آنها كه براساس
شرايط زمانشان بوده محبوس سازند و به ديد خود از راه آنها جهت دهند . زيرا
در اين صورت با پيشداوريهاى ذهنى و خارجى به تفسير و تحليل رخدادهاى زمان
خويش مى پردازند و اين , پيامدهاى ناهنجار و سوئى را به دنبال خواهد داشت .
اولا ـ نبودن اعتبار براى استنباط اين گونه اى , زيرا استنباط
معتبر از نظر شرع آن استنباطى است كه از راه منابع و مبانى معتبر تحقق
يافته باشد و ذهنيتها , انگيزه ها , نگرشها و سليقه هاى شخصى در آن تأثير
نداشته باشد . يعنى فقيه بايد خود را در مقام استنباط و شناخت احكام حوادث
واقعه از هر گونه ذهنيتها و پيشداوريها كه مانع شناخت صحيح از منابع است
دور نگاهدارد و اگر عوامل ذهنى و يا خارجى و يا هر دو در
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 482