لازم به ذكر است كه هر يك از اين انواع اجتهاد داراى اقسامى است و هر يك از آن اقسام هم داراى فروعى كه فعلا نيازى به ذكر آنها نيست .

مطلب دوم : انواع اجتهاد از ديدگاه اهل سنت

اجتهاد از ديدگاه عالمان و دانشيان اهل سنت داراى سه نوع است كه آنها عبارتند از :

1 ـ اجتهاد بيانى و آن عبارت است از اجتهادى كه در نصوص به كار گرفته مى شود براى بيان احكام شرعى حوادث واقعه و موضوعات مستحدثه .

2 ـ اجتهاد قياسى و آن عبارت است از اجتهادى كه در قياس به نصوص كه در شريعت وارد شده است به كار گرفته مى شود براى استخراج احكام شرعى موضوعات جديد و مسائل تازه اى كه در كتاب و سنت داراى نص خاص نمى باشند .

3 ـ اجتهاد استصلاحى و آن عبارت است از اجتهادى كه بر اساس رأى و تفكر شخصى كه بر قاعده استصلاح مبتنى است و براى تشريع احكام شرعى رويدادهاى جديد كه داراى نص خاص نمى باشند به كار گرفته مى شود [1] .

امام , اجتهاد نوع اول را براساس نصوص معتبر قبول دارد , اما اجتهاد نوع دوم را تنها در صورتى كه براساس قياس تشبيه و تمثيل باشد نپذيرفته و اگر براساس قياس منصوص العلة و يا اولويت باشد پذيرفته لكن اجتهاد نوع سوم را نپذيرفته است .

مطلب سوم : اصطلاحات خاص اهل سنت در مورد اجتهاد

اهل سنت در مورد اجتهاد داراى پنج اصطلاح خاص مى باشند كه عبارتند از :

1 ـ اجتهاد مستقل

2 ـ اجتهاد نيمه مستقل

3 ـ اجتهاد مقيد

4 ـ اجتهاد در ترجيح

5 ـ اجتهاد در فتاوى

بجاست و مناسب است كه اين اصطلاحات خاص اهل سنت در اينجا توضيح داده شود :