نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 432
8 ـ توانايى پاسخگويى فقه با شيوه نوين اجتهادى , در برابر رويدادها به عنوان احكام اولى بدون نياز به عناوين ثانوى .
9 ـ پيدا شدن راه حلهاى مناسب براى برخى از مشكلات در ابعاد قضايى , حقوقى و حكومتى .
10 ـ محكوم شدن عوام زدگى و جمودفكرى و ديد كوتاه و نظر محدود و
پيش داوريهاى ذهنى و خودباختگى در باربر فتاواى پيشينيان در مقام استنباط .
11 ـ بازنگرى درباره انديشه هاى پيشينيان .
12 ـ بازنگرى در همه منابع فقهى
13 ـ محكوميت پيمودن راه افراط پويا و راه تفريط سنتى به معناى باطل آنها در مقام استنباط .
14 ـ ارائه راههاى كارآيى عقل در مقام استنباط از جمله :
الف : بررسى اوصاف موضوع و واقعه اى كه داراى حكم مى باشد , زيرا
از اين طريق اين امكان وجود دارد وصفى را كه صلاحيت ملاك و مناط بودن براى
حكم را دارد بگونه قطعى به دست آورد و در نتيجه بر موارد ديگرى كه داراى آن
ملاك باشد حكم را مترتب نمايند . از اين طريق در اصطلاح علمى به تنقيح
مناط تعبير مى شود .
ب : بررسى تناسب حكم و موضوع , زيرا اين امكان وجود دارد كه از اين
طريق نيز به ملاك حكم دسترسى پيدا كند . از اين شيوه در اصطلاح علمى به
تخريج مناط تعبير مى شود .
ج : بررسى مصالح و مفاسد موردى را كه داراى حكم از راه نص است كه
از اين طريق ممكن است معلوم شود كه نص به كداميك از خصوصيات استناد داشته
است . اين طريق در اصطلاح علمى مستنبطالعلة ناميده مى شود .
د : بررسى راههاى دليل شرعى براى به دست آوردن ملاك حكم كه آنها عبارتند از :
يك : راه فحوى الخطاب و اين در جايى است كه ملاك بودن چيزى از كلام
استفاده مى شود بدون اينكه تصريحى به ملاك بودن آن شده باشد , مانند نقصان
در بيع رطب به خرما كه حضرت پرسيد : (( أينقص الرطب اذا جف )) آيا رطب
وقتى خشك شود كم مىآيد در پاسخ گفتند بلى حضرت فرمود : (( فلان اذن )) يعنى
رخصت نداريد . از اين پاسخ دانسته مى شود كه علت منع از بيع رطب به خرما
نقصان رطب است .
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 432