مؤسس اخباريگرى

علامه محمد امين استرآبادى در ابتدا از طرفداران علم اصول بود و سالها بحثهاى اصولى را در شيراز نزد شاه تقى الدين محمد نسابه خوانده بود . از اين رو در زمان خود از علماى بزرگ در علم اصول به حساب مىآمد .

او در فنون مختلف تأليفاتى دارد كه از آن جمله است : شرح اصولى كافى ـ شرح تهذيب الاحكام ـ فوائد دقايق العلوم و حقائقها ـ رساله فى البداء ـ رساله فى طهارة الخمر و نجاستها ـ حاشيه على شرح المدارك . غير از موارد مذكور آثار ديگرى از او بجا مانده كه در كتاب لؤلؤة البحرين ياد شده است .

ملا محمد امين استرآبادى به راهنمايى استاد و پدر همسر خود , علامه بزرگ محمد بن على استرآبادى ( م 1028 ) معروف به ميرزا ـ صاحب كتاب رجالى (( منهج المقال )) ـ به شيوه و روش اخباريان گرايش يافت .

بنا به نقل علامه متتبع سيد محمد باقر خوانسارى در كتاب روضات الجنات خود در زمينه اخبارى شدنش در رساله (( دانشنامه شاهى )) چنين مى گويد :

(( نوبت به اعلم العلماء . . . ميرزا محمد استرآبادى رسيد , پس از آنكه علوم متعارف و احاديث را به من تعليم داد , احياى راه و روش و شيوه اخباريگرى را به من توصيه نمود . . . سالها در مدينه منوره در اين زمينه به فكر و انديشه فرورفتم و به درگاه خدا . . . تضرع و زارى نمودم , تا آنكه توصيه لازم الاطاعه او را امتثال نموده و كتاب الفوائدالمدنيه را تأليف كردم , بعد از تكميل , آن را جهت مطاله شريف ايشان به حضورش مشرف ساختم و معظم له مرا تحسين نمودند (( . . .

از سخنان ملامحمد امين استرآبادى به دست مىآيد كه وى بنيانگذار روش اخباريگرى نبوده است .

برخى معتقدند كه ابن ابى جمهور احسائى همعصر محقق كركى ( م 940 ) ـ اولين كسى است كه بذر اخباريگرى را افشانده است , زيرا او در تأليفات خود از جمله عوالى الئالى اين راه و شيوه را برگزيده است .

بنابراين با توجه به اين مطالب و ديگر شواهد مى توان