نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 296
تكميل و گسترش ابحاث اصولى و فقه اجتهادى سهم زيادى نصيب او شد . صحت ارزش
و اعتبار آثار او بيش از كسانى بود كه در اين زمينه سابقه داشتند ,
همچنين او قواعدى در كتاب خود مطرح كرد كه پيش از او ديده نشده است . و
بهترين شاهد آن كتاب كشف الغطاء اوست كه هر كسى آن را مورد مطالعه قرار دهد
اين نظر ما را تصديق مى كند . در اين كتاب قواعد و اساس اجتهاد و استنباط
براى نسلهاى آينده به وديعت نهاده شده است .
مرحوم شيخ اعظم انصارى درباره او چنين گفته است : اگر فردى
قواعد اصولى را كه شيخ در اول كشف الغطاء مطرح ساخته به اتفاق بداند از
نظر من مجتهد است . اهميت ويژه اى كه شيخ انصارى در مكاسب براى مبانى
اجتهادى شيخ جعفر قايل بوده است براى هيچ كس حتى براى اساتيد خود مانند
صاحب جواهر و ديگران قايل نبوده است . لذا در مكاسب ديده مى شود كه از او
به عنوان بعض اساطين , و از صاحب جواهر به بعض معاصرين تعبير مى كند . او
هنگامى كه نظرات كاشف الغطاء را مطرح مى كند بسيار محتاطانه آنها را در
مورد بررسى قرار مى دهد و سعى مى كند كه نظريه او را تأييد كند ولى در
برابر آرا و نظرات صاحب جواهر اين گونه نيست .
و نيز غير از شيخ انصارى عالمان بزرگ ديگرى اهميت ويژه اى براى
قواعد اجتهادى او قايلند كه براى ديگران چنين ويژگى را قايل نيستند .
عالمان رجالى نيز مانند عالمان فقهى و اصولى آنگونه كه براى او در آثارشان
اهميت قايلند براى ديگران قايل نيستند .
مرحوم شيخ عباس قمى در كتاب الكنى و الالقاب به نقل از شيخ نورى در
مستدرك در وصفش مى گويد : او از آيات شگفت خداست كه انديشه ها از درك و
زبانها از وصف وى قاصر است .
شيخ جعفر كبير علاوه بر اينكه در عصر خود از جهت تبحر در استخراج
احكام الهى از پايه هاى اصلى استنباط بى نظير بود , در تدريس و بيان احكام
نيز از جلوه خاصى برخوردار بود و بدين جهت از حوزه درس او بزرگانى مانند
صاحب جواهر و حجة الاسلام شفتى صاحب مطالع الانوار و شيخ محمد ابراهيم
كلباسى صاحب اشارة الاصول و سيد صدر الدين عاملى و شيخ محمد تقى اصفهانى
صاحب حاشيه معالم برخاسته اند كه هر كدام در گسترش و تكامل فقه اجتهادى نقش
عمده اى داشته اند .
همانگونه كه قبلا گفتيم استاد كل وحيد بهبهانى در اواخر عمر از مرجعيت
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 296