3 ـ در مسير تكامل قرار گرفتن فقه اجتهادى كه در نتيجه ارائه طرح شيوه اجتهادى متكامل با نتايج ياد شده انجام شد و فقه اجتهادى با سعى و تلاش وحيد بهبهانى پا به مرحله جديدى گذارد و روح تازه اى در كالبد آن دميده شد تشخيص ارزش اين خدمت اجتهادى بى نظير از حيطه تصور بيشتر عالمان

خارج است , تنها مجتهدين دورانديش و آگاه به ارزش كار او وقوف دارند , زيرا اگر او در برابر ظاهرگويان قيام نمى كرد و مكتب اجتهادى را تجديد نمى نمود امروز اثرى از اجتهاد و تقليد و فقه اجتهادى در ميان نبود .

در اينجا مناسب است نكته اى را يادآور شويم و آن اينكه استاد كل وحيد بهبهانى در اواخر عمر از مرجعيت كناره گيرى كرد و مسأله تقليد را به مبرزترين شاگرد خود ارجاع داد [1] .

يكى از مراجع بزرگ تقليد نجف اشرف براى اينجانب نقل كرد كه وحيد بعد از احساس ضعف در مقام استنباط , از شيخ جعفر كبير تقليد نمود و نيز به دليل استحباب مذاكره علم , شرايع الاسلام و محقق حلى را تدريس مى كرد .

در هر حال نخستين كسى كه به انگيزه دينى بر خلاف مصلحت خود و اولاد و اطرافيان و اصحابش اظهار نظر كرد وحيد بود . در زمينه اين كارهاى وحيد كه بيانگر تدين كامل اوست و نيز درباره اولاد و اصحاب متدين او مطالبى وجود دارد كه قصد داشتم آنها را به گونه مفصل و يا لااقل به گونه گذرا بيان كنم , ولى روى جهاتى از نشر آنها فعلا خوددارى گرديد .

2 ـ بحرالعلوم

آية الله العظمى سيد محمد مهدى بحرالعلوم در بحثهاى اصولى و مسائل اجتهادى بسيار تخصص داشت و از شاگردان ممتاز وحيد بهبهانى بوده است . علل درخشندگى او در اين دوره عبارت است از :