عصر گسترش استدلال در مسائل اجتهادى

پنجمين دوره از ادوار اجتهاد , در نزد شيعه , دوره توسعه و گسترش استدلال در ابحاث اجتهادى بوده است . اين دوره از زمان مجتهد نوپرداز (( ابن ادريس حلى )) ( م ( 598 نوه دخترى شيخ طوسى شروع شد و تا زمان استاد كل وحيد بهبهانى ( م 1205 ) ادامه يافت . اين دوره با در نظر گرفتن زمان آغاز كار ابن ادريس , حدود 615 سال به طول انجاميد . و اما در نزد اهل سنت , باب اجتهاد در اين دوره بر عالمان آنان بسته بود و مردم بر اساس فتاواى علماى پيشين آنها عمل مى نمودند , و تنها بعضى از عالمان مانند علامه محى الدين نووى ( نويسنده المنهاج ) و ابو حامد محمد غزالى ( نويسنده المستصفى فى علم الاصول ) بر اساس اجتهاد خود از منابع و پايه هاى شناخت , عمل مى كردند .

ابن ادريس طلايه دار دوره پنجم :

در هر حال همانگونه كه در دوره پيش گذشت , حدود يك قرن پس از درگذشت شيخ طوسى , عالمان به گونه مطلق از آرا و نظرات او پيروى مى كردند و كلمه اى بر خلاف نظر او نمى گفتند . تا آنكه ابن ادريس حلى , در اوايل اين دوره , باب نقد و اعتراض علمى را بر آرا و نظريات شيخ طوسى گشود و باب تقليد را بر روى همه عالمان بست و بر آراى فقهى شيخ در كتاب سرائرش با ادله متقن حمله نمود .

او در مقدمه كتاب ارزشمندش وضع اسفبار آن روزگار را يادآور شده و انگيزه كار عظيم خود را بازگو مى كند و مى گويد : (( چون مشاهده كردم كه عالمان روزگار از فراگيرى