سيد مرتضى :

سيد مرتضى ( م 355 ـ 436 ) داراى شيوه خاصى بود , زيرا نه مانند ابن عقيل و ابن جنيد كه بيشتر بر اجتهاد و تفريع و تطبيق تكيه داشته اند بود و نه مانند شيخ مفيد ـ استادش ـ كه بيشتر بر عناصر خاصه استنباط يعنى روايات اعتماد مى كرد .

وى در تمامى علوم , به ويژه كلام و فقه اجتهادى و حديث داراى كرسى استادى بود و جمعى از بزرگان شيعه و سنى نزد وى آموزش ديده اند . او در بسيارى از علوم اعتقادى و فقهى تأليف دارد , از ميان تأليفاتش كتابى است در زمينه اصول فقه و ابحاث اجتهادى كه با عنوان الذريعة الى اصول الشريعه مشهور است .

او در مقدمه اين كتاب گرانقدر و ارزشمندش مى گويد : (( ان هذا الكتاب منقطع النظير فى احاطته بالاتجاهات الاصوليه التى تميز الامامية باستبعاب و شمول , اين كتاب در احاطه و شمولش نسبت به گرايشهاى اصولى اماميه بى نظير است . اين گرايشها مسلك اماميه را به تمام و كمال متمايز مى سازد )) .

سيد مرتضى شيوه استادش شيخ مفيد را در تكميل مباحث اصولى و عناصر مشترك استنباطى در اين كتاب دنبال كرد و نيز توفيق يافت در زمينه هاى اصولى نظريه هاى او را تكامل بخشد , هر كس كتاب يادشده او را مورد بررسى قرار دهد اين نظريه را تصديق خواهد كرد .

برخى نظرات نادر سيد مرتضى :

سيد مرتضى نيز همانند برخى از علماى پيشين زمانش داراى آرا و نظريات و فتاواى نادرى بوده كه بعضى از آنها را در اينجا يادآور مى شويم :

1 ـ عدم اعتبار قياس منصوص العله .

2 ـ عدم حجيت و اعتبار اخبار غير متواتر .

3 ـ عدم اعتبار اذن ولى در صحت عقد براى دختر باكره .

4 ـ برطرف شدن خبث با آب مضاف ( ناصريات مسأله 4 از كتاب طهارت . (

5 ـ برطرف شدن خبث با آب مضاف و يا هر چيز مايع و روان ( مصدر مذكور . (

6 ـ باطل نشدن روزه به سبب فرو رفتن روزه دار در آب .

7 ـ واجب بودن وضو با غسل چه غسل واجب باشد و چه مستحب .