نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 214
امام و پيشوا گفته است كسانى كه بعد از من مىآيند صحيح نيست كه تفقه و
اجتهاد در مسائل دين بنمايند و به هدايت قرآن و حديث صحيح هدايت يابند و با
در نظر گرفتن علوم عصر و احتياجات و نياز مردم در عصر و زمانى احكام را
استنتاج نمايند ؟
در سخنان شيخ محمد عبده آمده است : (( حيات انسانى و مظاهر
زندگى آن در تكامل و گسترش است و انسان در هر روزى در بستر زمان , رويدادها
و پديده هايى مى يابد كه در روز پيش نبوده و اجتهاد وسيله اى است كه پديده
هاى جديد را با تعاليم اسلام سازگار مى كند و هر گاه در اجتهاد بسنده شود
به نظر مجتهدين گذشته , حيات انسانى در جامعه اسلامى منزوى و بر كنار از
تفسير اسلامى و مسائل و رويدادها به دور از پاسخهاى تازه و جديد اسلام , مى
ماند و اين باعث سختى و حرج براى مسلمانان در دين آنان مى شود )) .
در سخنان محمد رشيد رضا آمده است : (( بدون فراخوانى به سوى دين ,
اصلاح ممكن نيست و البته هيچ دعوتى از اين قبيل بدون حجت ممكن نيست , و با
بقا بر تقليد حجتى وجود نخواهد داشت و مبدأ هر اصلاحى مسدود ساختن راه و
تقليد گشودن راه نظر و استدلال است . تقليد بزرگترين حجابى در مقابل دانش و
فهم است )) . ( الاجتهاد و التجديد فى التشريع الاسلامى , ص ( 356
برخى از انديشمندان گفته اند : بين مباح بودن اجتهاد براى متقدمين و
حرام بودن آن براى متأخرين تفاوت و فرقى است و بدون دليل رو به آن
نمىآورند , مگر آنانى كه اسيران تقليد به شمار مىآيند .
ابوطيب صديق حسن خان ( در كتاب حصول المأمول فى علم الاصول ص ( 186
مى گويد : لازم نيست بر كسانى كه خداوند بر آنها ابواب معارف را گشود و به
آنها علم و دانش را روزى نمود به گونه اى كه مى توانند خودشان را به
وسيله آن از تقليد ديگران خارج كنند , پيروى از آنچه كه اسيران تقليد مى
گويند .
اين گونه عالمان و انديشمندان عليه بسته شدن باب اجتهاد به
پاخاستند و مجددا براى فتح آن قيام نمودند , كه اميد است هر چه زودتر شاهد
آن باشيم .
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 214