24 ـ پديدار شدن مجموعه هاى حديثى :

در اين دوره , مجموعه هاى حديثى تنها در خصوص احاديث نبوى پديد آمد .

گروهى از نويسندگان تابعان تابعين كتابهايى در خصوص احاديث رسول خدا تدوين نموده اند , از جمله آن كتابها عبارتند از :

جامع عبدالله بن وهب ( م 197 ه ) , مسند طيالسى ( م 204 ) , مسند عبيد الله كوفى ( م 213 ) , مسند عبدالله بن زبير ( م 219 ) , مصنف ابن شبيه ( م 235 ) , مسند اسحاق بن راهويه ( م 238 ) , مسند احمد بن حنبل ( م 241 ) , و نيز جز اينها كه در مصادر بيان گرديده است .

اين كتابها اگر چه تنها احاديث نبوى را مشتمل بود , ولى به گونه منقح و تبويب شده نبود , زيرا مشتمل بر همه احاديث منقول اعم از صحيح و ضعيف بوده است . و ديگر آنكه در مسندها احاديث را بر حسب اسناد و نام محمد ثانى كه آن را از پيامبر روايت كرده اند مانند مسند احمد بن حنبل گردآورى نموده اند .

در مصنفات حديث به ترتيب موضوعها مانند موطأ مالك جمع آورى شد .

تأليف و تصنيف بدين گونه ادامه داشت , تا آنكه دوره جديدى پيش آمد كه آن عبارت از تنقيح و گزيدن احاديث خاص در اين زمان بود كه كتابهاى ششگانه اهل سنت پديد آمد كه عبارتند از :

صحيح بخارى , محمد بن اسماعيل بخارى ( م 194 ـ 256 )

صحيح مسلم حجاج نيشابورى ( م 206 ـ 261 )

سنن محمد قزوينى معروف به ابن ماجه ( م ( 273

سنن ابوداود سليمان بن اشعث سجستانى ( م 275 ) محمد بن عيسى ترمذى ( م 275 يا 279 ) احمد بن شعيب نسائى ( م 302 يا ( 303

كتابهاى حديثى شيعه :

اما در نزد اماميه مجموعه هاى چهارگانه حديثى مهم آنها در قرن چهارم و اوايل قرن پنجم پديد آمد كه عبارتند از :

كافى محمد بن يعقوب كلينى ( م ( 329

من لا يحضره الفقيه شيخ صدوق ( م ( 381