ابن عبدالبر در كتاب الانتقاء از ابوحنيفه نقل مى كند كه گفت : (( براى دستيابى به حكم مسائل اگر نصى در كتاب خدا و سنت پيامبر نباشد به گفتار صحابه نظر مى كنم و از بيان آنان عدول نمى كنم , ولى هنگامى كه به بيان و آراى ابراهيم و شعبى و ابن سيرين و حسن و عطا و سعيد بن جبير برسم , خود اجتهاد مى كنم , زيرا آراى آنان بر اساس نظر خود آنهاست . ((

علامه طريحى در مجمع البحرين مى گويد : (( اصحاب رأى در نزد فقيهان همان اصحاب قياس و تأويل از قبيل اصحاب ابوحنيفه و اصحاب ابوالحسن اشعرى مى باشند , و آنان گفته اند پس از رحلت رسول خدا مى توانيم به آنچه رأى مردم بر آن قرار گرفته باشد استناد نماييم (( .

از ابوحنيفه سؤال شد : اگر گفتار تو با كتاب خدا مخالف باشد تكليف چيست ؟ در پاسخ گفت : كتاب خدا را بگيريد و گفتار مرا ترك نماييد . و نيز از او پرسش شد : اگر حديثى از رسول خدا با رأى تو مخالف باشد چه بايد كرد ؟ در پاسخ گفت : كلام رسول خدا را بگيريد و رأى مرا رها كنيد . ( در اين زمينه به كتاب ايقاظ همم الابصار , ص 62 مراجعه نماييد . (

سخنان تابعين درباره رأى

علامه ابن قيم جوزى , در كتاب اعلام الموقعين عن رب العالمين ( ج 1 / ص 75 ) نظر عالمان تابعين و غير آنها را درباره رأى يادآور شده است . برخى از سخنان آنها را در اينجا يادآور مى شويم :

فقيه كوفه علامه عامر شعبى ( م 107 ) در پاسخ مسأله اى در زمينه نكاح گفته است : (( اگر از راه رأى پاسخ دهم آن را نپذيريد )) . و نيز از او نقل شده كه گفت : (( آنچه كه از اصحاب و ياران رسول خدا به شما رسيده بپذيريد و آنچه كه از راه رأى و نظر بيان شده نپذيريد )) .

اسحاق بن راهويه ( پيشواى مذهب راهويه ) از سفيان بن عيينه ( فقيه مكه ) نقل كرده كه گفت : اجتهاد رأى عبارت است از مشورت با عالمان و دانشيان , نه آنكه از راه رأى پاسخ دهد . ((