نام کتاب : حديث بي کم و بيش (شرح گلشن راز شيخ محمود شبستري ) نویسنده : محمدی باغملائی، محمدکاظم جلد : 1 صفحه : 92
شيخ: فلاسفه چون در استدلالات خود قائل به علت و معلول هستند و
ممكن الوجود را جدا از واجب الوجود مى دانند و يك حقيقت را
دو، تصّور مى كنند و نمى دانند كه نور وجود ممكنات همان نور وجود
خداست در نتيجه وحدت حقيقى كه حق است را ادراك نكرده و از مشاهده حق محروم
گشته اند.
103) ز نابينايى آمد راى تشبيه
زيك چشمى است ادراكات تنزيه
تشبيه در لغت به معنى مشابهت، شبيه كردن و در اصطلاح خداوند را به اجسام تشبيه كردن است. پيروان اين مشى را مشبّهه مى گويند.
تنزيه در لغت به معنى پاكيزه گردانيدن و در اصطلاح نفى هرگونه تشابه و تجانس بين خالق و مخلوق است.[1]
شيخ: آنان كه به مشابهت خدا با موجودات عالم اعتقاد دارند نابينا
هستند و آنان كه هيچگونه مشابهتى بين خدا و مخلوق قائل نيستند يك چشم دارند
زيرا توحيد جمع بين تشبيه و تنزيه است يعنى خدا داراى صفات سلبى است و در
عين موصوف بودن به اين صفت مى توان او را در همه موجودات عالم مشاهده
كرد.
104)تناسخ زان سبب كفر است و باطل
كه آن از تنگ چشمى گشته حاصل
تناسخ در لغت به معنى نسخه بردارى و در اصطلاح به معنى
انتقال روح پس از مرگ از عنصرى به عنصر ديگرى و يا از بدنى به بدن ديگر.
شيخ محمود شبسترى تناسخ را به دليل رابطه اى كه با عقل دارد كفر و باطل مى شمارد و آن را ناشى از تنگ چشمى مى داند.