چون اسرار پنهانى به وسيله عقل ادراك نمى شود و تنها از طريق تصفيه دل، تزكيّه نفس و نفى لذات مادّى و دنيوى ـ مجموع تن و جان ـ حاصل مى گردد، اگر اين معنى شنيدى و برايت ثابت شد، دست از عقل و استدلال بردار و به نفس خود رجوع و آن را پاك و مصفّا كن.

مولانا در اين باره مى گويد:

نورش ‌ نور تن و جان، مرجع ضمير «ش» تن و جان مى باشد.

دو عالم ‌ ب 2و13

هنگامى كه سنگ و آهن با هم برخورد كنند جرقه و نور ايجاد مى شود، ظاهر و باطن آدمى كه تن و جان است اگر تصفيه و پاك گردند، عشق در دل سالك نسبت به معشوق و محبوب شعله مى زند و از نور آن عشق هر دو عالم روشن و منوّر مى گردد و آنگاه است كه سالك جمال رخ معشوق را كه وحدت حقيقى است مشاهده خواهد  كرد.

چون انسان به حكم «خلق اللّه تعالى آدم على صورته»[3] مظهر جميع اسماء و