دولاب ‌ چرخ چاه، كه با حركت دوّار خود دلو را از چاه پر آب بالا مى آورد.

افلاك و ستارگان با حركت فلك الافلاك، پيوسته همچون دولاب از مشرق تا مغرب مى گردند و همواره در اين حركت دورى بى خور و خواب هستند يعنى از گردش نمى ايستند. بى خور و خواب افاده عدم توقف و استراحت را دارد.

چرخ اعظم ‌ فلك الافلاك، عرش اعظم، سرعت حركت فلك الافلاك به حدّى است كه در هر شبانه روز يك دور تمام گِرد عالم مى چرخد كه مى گويند هشتاد هزار سال است.

افلاك ديگر نيز با حركت فلك الافلاك و به تبعيت از آن از مشرق به مغرب مى گردند.

بر عكس ‌ در جهت خلاف

چرخ اطلس ‌ فلك الافلاك، عرش اعظم

مقوّس ‌ قوس دار، كمانى شكل، مدوّر

هشت مقوّس ‌ هشت افلاك كه دايره هستند.

بدان كه حركت اصلى فلك الافلاك از مشرق به جانب مغرب است، ولى حركات اصلى هشت افلاك ديگر بر خلاف جهت حركت فلك الافلاك است. يعنى حركات هشت افلاك از مغرب به جانب مشرق است پس هر كدام از اين افلاك داراى دو