خود را با پولى كه از طريق فروش مازاد بر مصرف محصولاتشان به دست مى‌آورند، تهيه مى‌كنند. اين داد و ستدها به طور طبيعى باعث شكوفايى و پيشرفت اقتصادى جامعه خواهد شد و همه اينها به كار كشاورزان بستگى دارد. از اين رو نابسامانى كار كشاورزان، هرگز در محدوده زندگى خود آنان باقى نمى‌ماند؛ بلكه آثار خود را به همه جا گسترش داده و فعاليّت‌ها را فلج مى‌سازد و جامعه را به فاجعه اقتصادى و سرانجام به از هم پاشيدگى و نابودى مى‌كشاند.

وَ تَفَقَّدْ أَمْرَ الْخَرَاجِ بِمَا يُصْلِحُ أَهْلَهُ فَإِنَّ فِي صَلاحِهِ وَ صَلاحِهِمْ صَلاحاً لِمَنْ سِوَاهُمْ وَ لا صَلاحَ لِمَنْ سِوَاهُمْ الَّا بِهِمْ لِأَنَّ النَّاسَ كُلَّهُمْ عِيَالٌ عَلَى الْخَرَاجِ وَ أَهْلِهِ.

جريان خراج را به گونه‌اى رسيدگى كن كه وضع خراج‌دهندگان سامان يابد؛ زيرا اگر امر خراج و خراج‌گزار سامان داشته باشد، ديگر اصناف جامعه در آسايش و راحتى زندگى مى‌كنند. طبقات ديگر جامعه جز با تكيه بر اينان آسايش و راحتى ندارند؛ زيرا مردم همگى جيره‌خوار ماليات و ماليات دهندگان‌اند.

ضرورت تلاش دولت در جهت تقويت كشاورزى‌

اگر قرار است دولت بر ماليات و خراج تكيه داشته باشد، مى‌بايست زمينه آن را نيز فراهم كند. دولت بايد در نگه‌دارى زمين، تأمين آب، تنظيم شبكه‌هاى آبيارى، ايجاد نهرها، پل‌ها، سدها، حفر چاه‌هاى عميق و احداث راه‌هاى مختلف ارتباطى مابين مناطق كشاورزى، دهقانان زحمت‌كش را يارى و مساعدت نمايد و با اين تلاش، كشاورزى را رونق‌