موجود در آنها تخيير عقلى است. اما در ارتباط با قسم دوّم‌- كه درصد كمى از واجبات تخييريه را تشكيل مى‌دهند- مرحوم آخوند مى‌فرمايد: در اين قسم ما همان قول اول را ملتزم شده و مى‌گوييم: «واجب تخييرى سنخ خاصى از واجب است كه آثار و خواص مربوط به خود را دارد [1]».

بررسى كلام مرحوم آخوند:

بيان مرحوم آخوند در ارتباط با قسم اوّل از اقسام واجب تخييرى حائز اهميت است و بايد مورد بررسى قرار گيرد، چون قسم اوّل، اكثريت واجبات تخييرى را تشكيل مى‌دهد و با بيان ايشان از دايره واجب تخييرى خارج شده و به واجب تعيينى رجوع مى‌كنند. در كلام مرحوم آخوند در ارتباط با قسم اوّل دو مطلب وجود دارد: مطلب اوّل: يكى از قواعد فلسفى قاعده‌ «الواحد لا يصدر منه إلّا الواحد» است.

يعنى از واحد حقيقى جز واحد صادر نمى‌شود. اين قاعده به عنوان‌ «قاعده الواحد» ناميده شده است. و اصل قاعده همين است و قاعده‌ «الواحد لا يصدر إلّا من الواحد»- كه مرحوم آخوند به آن تمسك كردند- عكس قاعده فوق است و معنايش اين است كه اگر معلولى واحد شد بايد علّت آن‌هم واحد باشد. اين قاعده در فلسفه به وضوح قاعده اوّل نيست و چه‌بسا در آن ترديد وجود داشته باشد و برفرض كه واقعيت داشته باشد، آيا عموميت دارد يا مربوط به موارد خاصّى است؟ پاسخ اين پرسش را بايد در فلسفه بررسى كرد. و ما در اينجا خيلى روى آن تكيه نمى‌كنيم. فقط به‌طور اجمال‌

[1]- كفاية الاصول، ج 1، ص 225 و 226