مقصود از حرم‌

آيا مراد از حرم همان حرم امن الهى در سرزمين مكّه است يا شامل حرم رسول خدا و ائمّه‌ى اطهار عليهما السلام نيز مى‌شود؟

شيخ طوسى رحمه الله در نهايه‌ [1] و تهذيب، [2] حرم پيامبر و امامان عليهم السلام را نيز به حرم الهى ملحق كرده است؛ و ابن حمزه رحمه الله‌ [3] فقط به الحاق حرم نبى صلى الله عليه و آله اكتفا مى‌كند. آيا چنين تعميمى صحيح است؟ تنها دليل ما در اين مسأله، روايت هشام است كه ظهور حرم در همان حرم معهود و متعارف، يعنى حرم كعبه و اطراف آن است؛ و دليلى نيز بر تعميم نداريم.

بنابراين، آن‌چه در سابق مرسوم بوده- كه حرم را توسعه داده بودند؛ به گونه‌اى كه توسعه‌ى آن به امام‌زاده‌ها هم رسيده بود و هر فردى جنايت مى‌كرد، خود را به صحن حضرت معصومه عليها السلام رسانده و بست مى‌نشست و كسى حقّ نداشت متعرّض او شود، تا چه برسد به حرم امامان و پيامبر صلى الله عليه و آله. اين توسعه- بدون مدرك و دليل است. اين دليل حتّى نسبت به الحاق حرم نبىّ اكرم صلى الله عليه و آله قصور دارد تا چه رسد به حرم غير او.

نكته: شيخ صدوق رحمه الله روايت مرسله‌اى را در من لايحضره الفقيه‌ آورده كه مفاد آن كه بيرون آوردن جانى از حرم و گردن زدن او است؛ ليكن روايت مرسله قابل تعارض با صحيحه نيست به خصوص، ملاحظه‌ى تعليل روايت صحيحه.

محمّد بن عليّ بن الحسين، قال: قال الصادق عليه السلام (في حديث) يذكر فيه الإسلام والإيمان: وَلَو أنَّ رجلًا دخل الكعبة فبال فيها معانداً اخرج من الكعبة ومن الحرم، وضربت عنقه. [4]

[1]. النهاية في مجرّد الفقه والفتوى، ص 702.

[2]. التهذيب، ج 7، ص 419، ح 102.

[3]. الوسيلة، ص 411.

[4]. وسائل الشيعة، ج 9، ص 384، باب 46 از ابواب مقدّمات الطواف، ح 3.