«علينا إلقاء الاصول وعليكم التفريع» [1]؛ بر عهده ما بيان اصول است و بر شماست كه فروعات فقهى را از آنها استخراج و استنباط نمائيد.

بنابراين، قواعد فقهى در ميان آثار و تأليفات فقهى اماميّه به صورت پراكنده وجود داشته است، امّا به عنوان كتابى مستقلّ به رشته تحرير در نيامده بود. به مرور زمان سعى شد كه قواعد فقهى را از ميان كتاب‌هاى فقهى و اصولى گردآورى و به صورت مستقلّ ارائه نمايند. شايد بتوان اوّلين فقيه شيعى كه به نگارش كتابى در اين زمينه اقدام نموده است، «نجيب‌الدّين يحيى بن سعيد حلّى» رحمه الله (601- 698 ه. ق) صاحب كتاب ارزشمند «نزهة الناظر في الجمع بين الأشباه والنظائر» را معرّفى نمود؛ و پس از او، شهيد اوّل قدس سره با تأليف كتاب «القواعد و الفوائد»، قواعد فقهيه را با شيوه‌اى خاص به نگارش در آورد؛ به گونه‌اى كه مرحوم شهيد قدس سره در اجازه‌اى كه به «ابن خازن حائرى» مى‌دهد، خود را مبتكر اين عمل معرّفى مى‌كند.

او مى‌گويد:

«فممّا صنفته كتاب «القواعد والفوائد»، مختصر يشتمل على ضوابط كلّية: أصوليّة وفرعيّة، تستنبط منها الأحكام الشرعيّة، لم يعمل الأصحاب مثله» [2]؛ از جمله تصنيفات من كتاب «القواعد و الفوائد» است كه مشتمل بر يكسرى ضوابط و قواعد كلّى اصولى و فقهى مى‌باشد و از آنها احكام شرعى استنباط مى‌گردد؛ و علماى پيشين چنين تأليفى نداشته‌اند.

[1]. محمّد بن منصور بن احمد بن ادريس الحلّى، مستطرفات السرائر، ج 3، ص 575؛ محمّد بن الحسن الحرّ العاملى، وسائل الشيعة، ج 27، ص 62، باب 6 از ابواب صفات القاضى، ح 52.

[2]. محمّدباقر المجلسى، بحار الأنوار، ج 104، ص 187؛ محمّدباقر الموسوى الخوانسارى، روضات الجنّات، ج 7، ص 8.