فقهى با عنوان «قاعده فراغ و تجاوز» توسط استاد معظم و محقق گران‌قدر حوزه‌ى علميه قم حضرت استاد آقاى حاج شيخ محمدجواد فاضل لنكرانى‌ «دام ظلّه العالى» در ايام ماه مبارك سال 1425 قمرى (1383 شمسى) بيان شده است.

حضرت استاد در تبيين مباحث اين قاعده، آخرين نظريات موجود در بحث را به صورت مبسوط و محقّقانه بيان نموده‌اند؛ به طورى كه مباحث و تنبيهات مطرح شده در اين كتاب، نسبت به كتاب‌هاى ديگرى كه در اين موضوع نگاشته شده‌اند، از جامعيّت بيشترى برخوردار بوده و حتى برخى از مباحث آن در كتاب‌هاى گذشتگان كمتر به چشم مى‌خورد. [1]

با توجّه به اين ويژگى و سودمند بودن مباحث و مطالب براى طلّاب، دانش‌پژوهان و دانشجويان- به خصوص دانشجويان رشته حقوق- تقرير آن از طرف استاد معظّم به عهده اين‌جانب گذاشته شد. بر اين حسن اعتماد خدا را شاكرم و از او استمداد مى‌جويم كه از عهده تكليف با سربلندى برآيم.

در تنظيم مطالب كتاب حاضر، نهايت سعى و تلاش به كار گرفته شده است تا بيان حضرت استاد به درستى تقرير شود؛ [2] با اين وجود، به مقتضاى طبيعت كار بشرى، آن را از نقص و اشتباه مصون نمى‌دانم؛ اميد است رهنمود صاحب‌نظران نيز روشنگر راهمان باشد. لازم به يادآورى است كه بحث‌هاى كتاب، به ترتيب درس‌هاى استاد گرانقدر تنظيم شده، و جز در مواردى اندك، تصرّفى در آن صورت نگرفته است؛ چه آن‌كه گاه استاد معظّم در مباحث بعد، به نكات جديدى در مورد مباحث گذشته اشاره مى‌نمودند كه ما آن نكات را به بحث‌هاى قبل و در جايگاه مناسب خود، ملحق‌

[1]. اكثر كتاب هايى كه در اين موضوع به زبان فارسى نگاشته شده‌اند، مباحث قاعده را در حدّ نياز، به طور خلاصه و حداكثر در 50 صفحه بيان نموده‌اند.

[2]. قابل ذكر است صوت درس‌هاى حضرت استاد در پايگاه اطلاع‌رسانى ايشان به آدرس.. و هم‌چنين دى‌وى‌دى مولتى‌مديا دروس قواعد فقهيه حضرت استاد موجود است؛ علاقمندان جهت اطلاع از اصل بيان حضرت استاد به صفحه دروس پايگاه اطلاع‌رسانى ايشان و دى‌وى‌دى فوق مراجعه فرمايند.