بيّن يا بيّن بنفس‌

آنچه خودبخود روشن و معلوم و شناخته و دانسته است و احتياجى به تعريف يا به اثبات ندارد (- بديهى، اوّلى، ضرورى) (-/ نظرى، اكتسابى، مكتسب) (- اوّليّات، ص 43).

«معانى متصوّر در عقول و اذهان يا به نفس خود بيّن و مستغنى از اكتساب بود يا نبود. و قسم اول يا معقول محض بود، مانند وجود و وجوب و امكان و امتناع، يا محسوس بود به حواسّ ظاهر مانند حرارت و برودت و سواد و بياض و نور و ظلمت، يا مدرك به حواس باطن و وجدان نفس مانند شادى و غم و خوف و شبع و جوع، (اساس، 412). «و آنچه بيّن نبود اگر مركب و معلول بود و مقوّمات و عللش بيّن بود، آن را به حدود اكتساب توان كرد اكتسابى تامّ» (اساس، 414) «و لازم ماهيّت بيّن بود يا غير بيّن: بيّن چنان بود كه لازم ماهيت بود بى‌واسطه، مثل زواياى سه‌گانه مثلث را، و غير بين چنان بود كه لازم ماهيت بود به توسط لوازم ديگر يا مقوّمات ماهيت، مانند مساوى دو قائمه بودن زواياى سه‌گانه مثلث را» (اساس، 23)

.