4. با توجه به مطالب ياد شده مى توان به مفهوم دقيق و جامع عبادت دست يافت و در تعريف آن چنين گفت: عبادت،خضوع و تذلّلى است جوشيده از عقيده خاص درباره معبود; خواه اين معبود خدا باشد يا مخلوق او كه( به عقيده شخص پرستشگر) كارهاى الهى به او واگذار شده است .

وبه تعبير ديگر: عبادت، خضوع دربرابر موجودى است كه وى را «اله» و «ربّ» مى انگاريم، خواه الوهيت و ربوبيت او صحيح باشد يا باطل.

حضرت امام خمينى (قدس سره)عبادت را چنين تعريف مى كنند:عبادت در عربى، و پرستش در فارسى، عبارت است از آن كه كسى را به عنوان خدا،ستايش كنند، خواه به عنوان خداى بزرگ، خواه به عنوان خداى كوچك.[1]

5. هر نوع خضوع و اظهار فروتنى و تذلل، مادام كه از چنين انگيزه اى سرچشمه نگيرد، «عبادت» نيست ـ هرچند از نظر تذلّل به بالاترين درجه برسد. بنابر اين خضوع عاشق دلداده در برابر معشوق، احترام فرزندان صالح به والدين، و كرنش انسانهاى مؤمن نسبت به انبيا و اوليا،عبادت و پرستش نيست، بلكه هر يك براى خود نام خاصى دارد كه مى توان همه را تحت عنوان «تكريم وتعظيم» قرار داد.

زائران بيت اللّه الحرام دست بر حجر الأسود مى مالند، پرده كعبه را مى بوسند و بر ديوار كعبه صورت نهاده و اشك مى ريزند، و كسى هم آنان را