برآن، از ميان مى رود نه اين كه اين دو ضد، نقش آفرينش گرى دارند و پديده اى را جايگزين پديده ديگر مى سازند.

اين جاست كه بايد تضاد را به صورت «عامل» فراهم گر و «زمينه ساز» براى «سنتزهاى» آينده تلقى كرد و براى حركت و تنوع و شكل گيرى ماده در تمام مراحل، در جستوجوى عامل ديگرى بود،[1]تو گويى جايگزين ساختن فرضيه «تز» و «آنتى تز» و آن گاه «سنتز» به جاى خالق و آفريننده شبيه شوخى است.

انتقادهاى ديگر

مادى گرى از روز نخست برپايه انكار، «فاعل نخستين» كه تمام سلسله علل و عوامل به آن منتهى مى گردد، استوار است و به شكل هاى خاصى درصدد انكار «خلقت ماده» مى باشد، از اين جهت «آفرينش» را افسانه اى بيش نمى داند.

خلقت در نظر اين مكتب جز از طريق تركيب اجزاى ماده با يكديگر و پيدايش شكل و نوع تازه اى از آن، و اخيراً تفسير تحولات و تنوعات براساس فرضيه مثلث هگل، پندارى بيش نيست و دانشمندان الهى ضربات شكننده اى براين پندار حتى به صورتى كه ماركسيسم آن را از هگل گرفته و پرداخت كرده است، وارد ساخته اند كه فعلا مجال بازگويى آن ها نيست. فقط به نكاتى كه هر كدام به شرح و بسط بيشترى نياز دارد اشاره مى كنيم:

1ـ لازم است ماركسيسم نظم در طبيعت و وجود سنت ها و قوانين