ب ـ نهادهاى عالى

انسان در برابر نهادهاى پايين يك رشته نهادهاى عالى و برترى دارد كه به او اوج و تعالى بخشيده و او را از طبقه ديگر جانداران بالاتر مى برد و نمونه هاى اين نهاد عبارتند از: نهاد علم و كسب آگاهى و نهاد خيرخواهى و نوع دوستى، نهاد حق طلبى و حقيقت خواهى، نهاد عدالت جويى و دادگرى، نهاد انسان دوستى و ضعيف نوازى.

شكى نيست كه آفرينش انسان با اين نهادها عجين شده است و اين جاذبه ها و كشش ها در وجودش لانه گزيده اند. و اگر اين تمايلات از نهاد او بر چيده شود، زندگى معنوى او دست خوشِ تباهى شده و به دره هولناك حيوانيت سقوط مى كند.

شما اگر هر يك از نهادهاى پايين و عالى را بررسى كنيد خواهيد ديد كه هريك در بناى شخصيت انسان و تعالى و برترى او دخالت كامل دارند و حذف هر يك، مايه فرو ريختن حيات انسانى است حتى علاقه به حيثيت اجتماعى در مورد خود، مايه كمال است، زيرا اگر چنين نهادى در انسان نباشد و يا ضعيف و كم فروغ گردد چه بسا انسان تن به ذلت دهد، رغبت به مقام و كسب حرمت اجتماعى مى تواند مايه بسيارى از كوشش هاى ثمر بخش باشد.

ولى بايد توجه نمود كه هر يك از اين نهادهاى دانى و عالى مكمل و كنترل كننده يكديگرند و هر كدام منهاى ديگرى مايه سقوط و تباهى است و خرد انسانى به وسيله هر يك در تعديل و رهبرى ديگرى مى كوشد و مرز هر كدام را مشخص مى سازد. و سرانجام از مجموع غرايز، انسانى معتدل پديد مى آيد.