جز كمى كه براى بذر ذخيره مى نمائيد (يوسف، آيه هاى 43 ـ 48).

در اين مورد مى گويند: معنى تأويل پى بردن به حقائقى است كه درعالم خواب از جهان غيب بر قلب او القاء شده سپس به صورت خاصى به نمايش در آمده است مثلاً انسان بر حسب عادت و تجربه خود هر معنائى را با صورت مقارن يكديگر ديده است و صورت متناسب سالهاى فراوانى، گاوهاى فربه و شير دهنده، و گندم تر و تازه و كشتزار با صفا و با طراوت، وصورت متناسب سال هاى قحطى گاوهاى لاغر و كشتزار خشك است، در اين صورت مقصود از « تأويل الأحاديث» پى بردن به حقائقى است ( هفت سال فراخى و هفت سال خشكسالى) كه از عالم غيب به قلب او القاء شده سپس اين حقائق به اين صورت ها در قلب او تجلى كرده و به نمايش در آمده است و در حقيقت از عالم غيب هفت سال فراوانى و هفت سال خشك سالى به قلب بيننده خواب القاء شده سپس به صورت هفت گاو چاق و هفت گاو لاغر و خوشه هاى سر سبز و خشك در آمده است و پى بردن به اين حقائق« تأويل الاحاديث» است [1].

مسأله « تداعى معانى» در عالم خواب جاى گفتگو نيست و مسلماً ديدن هفت سال فراخى و هفت سال خشكى، انسان را به حكم « تداعى معانى» به ياد كشتزارهاى سرسبز و يا خشك و گاوهاى چاق و يا لاغر مى اندازد ولى پى بردن به اين حقائق اگر هم تأويل باشد قرآن تأويل را در پى بردن به چنين معانى القائى از عالم بالا به كار نمى برد، بلكه آن را در صورت عينى خارجى آن معانى القاء شده از جهان غيب به كار مى برد، گواه اين كه يوسف پس از سجده كردن پدر و مادر و برادران جمله « هذا تأويل رؤياى» به كار برده و با لفظ اشاره ( هذا) عينيت خارجى و تحقق يابى معانى القائى را درخارج « تأويل» خوانده است نه خود آن معانى القاء شده از خارج را.

بنابراين پى بردن به آن حقائقى كه از عالم غيب به او القاء شده و سپس به وسيله قوه اى در درون، صورت گرى شده است، اگر هم از نظر لغوى « تأويل»