تفسير خود چهار قول[1] ومؤلف «المنار» ده قول [2] و علامه طباطبائى در «الميزان» [3] شانزده نظريه نقل كرده اند مى توان برخى از آنها را در برخى ادغام كرد.

به خاطر همين اختلاف و پراكندگى در تشخيص مفاد « محكم» و « متشابه» است كه به عقيده برخى، خود اين آيه از نوع آيات متشابه گرديده و دست يابى برمقصود واقعـى از آن را، مشـكل ساخته است، از اين جهت لازم است براى دست يابى بر مراد از آن دونوع، در باره « مفردات» و قرائن موجود در خود آيه به ضميمه آيات ديگر و شأن نزول، دقت كافى به عمل آورد، تا به لطف الهى از اشتباه مصـون ماند اينك يك رشـته مطالبى را مى تواند به فهم مراد از آيه كمك كند ياد آورمى شويم:

1 ـ معنى لغوى « محكم»:

واژه «محكم» از ماده « حكم» گرفته شده است كه معنى، ريشه اى آن « منع» و «باز دارى» است واگر در زبان عرب به لجام اسب « حكيمة» مى گويند. به خاطر اين است كه آن را از حركت و تمرُّد باز مى دارد، و يا خانه پايدار و سخنان استوار را با لفظ « محكم» و « حكيمانه» توصيف مى كنند، به خاطر اين است كه اين گونه موضوعات، نفوذ عوامل نابودى به حيطه خود را، از خود دور مى نمايند [4].

قرآن مجيد در سوره اسراء در آيات 22 ـ 38 پس از بيان يك رشته مسائل عقيدتى و دستورهاى اخلاقى كه شماره آنها به هيجده مى رسد چنين مى فرمايد:

( ذلِكَ مِمّا اَوْحى اِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ) ( اسراء، آيه 39).

اين دستورات ( هيجده گانه) سخنان حكيمانه اى است كه خدا آنها را به تو