مطلب بيست و ششم

محكم و متشابه در قرآن

( هُوَ الـَّذِي اَنْزَلَ عَلَيــْكَ الْكـِتابَ مِنـْهُ آياتٌ مُحْكـَماتٌ هـُنَّ اُمُّ الْكِتابِ وَ اُخَرُ مُتَشابِهاتِ فَاَمَّا الَّذِينَ فِيْ قُلوُبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعوُنَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةَ وَابْتِغاءَ تَأْوِيلِهِ وَما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ اِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخوُنَ فِيْ الْعِلْمِ يَقوُلوُنَ آمَنّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ اِلاّ اوُلوُا الألْبابِ) ( آل عمران، آيه 7)

« او است كه كتاب ( قرآن ) را برتو نازل كرد بخشى از آن « محكم» كه اساس و ريشه كتاب است و قسمتى از آن « متشابه» مى باشد آنها كه در دلشان انحراف است به خاطر فتنه انگيزى و «تأويل طلبى» از «متشابه» پيروى مى كنند در حالى كه تأويل آن را جز خدا و راسخان در علم كسى نمى داند، آنان كه مى گويند: ما به همه آنها ايمان آورديم و همگى از طرف پروردگار ما است و جز صاحبان خرد كسى متذكر نمى شود».

از روز نزول اين آيه، مسأله « محكم» و « متشابه» در ميان « صحابه» و «تابعان» و بعداً در ميان مفسران مطرح بوده و براثر مرور زمان، و دورى ازامت اسلامى از قرائن حالى موجود در عصر نزول قرآن، اختلاف عظيمى در تفسير اين دو نوع آيات پديد آمده است تا آنجا كه پيرامون مقصود از آيات محكم و آيات متشابه، رازى در