نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 8 صفحه : 414
كفر يا از گناه و با سر ايمان و طاعت شوند،خداى تعالى غفور و رحيم است، آمرزنده و بخشاينده است.
و«سيّئات»جمع سيّئه [1]باشد و آن خصلتى باشد يسوء صاحبها، خداوندش را اندوهناك كند.و نقيض او حسنه باشد.و حقيقت توبه گفتهايم،و اصل او در لغت رجوع باشد.و قوله: مِنْ بَعْدِهٰا ،اين ضمير راجع است با سيّئات.
اگر گويند:چگونه گفت كه توبه كنند و ايمان آرند-و توبه اين جا ايمان است براى آنكه در عبدۀ عجل آمد؟جواب گوييم:اگرچه آيت در حقّ ايشان است، حكم مقصور نيست بر ايشان،بل شامل است جمله كفّار و فسّاق را چون از كفر ايمان آرند و از فسق توبه كنند.و اگر مراد ايشاناند،پس چه منع است كه ايشان را برون عبادت عجل گناهان دگر [2]باشد كه نه معصوماند،تا ايمان از كفر باشد و توبه از معاصى.
جواب سيم [3]از او آن است كه:اگر هر دو يكى است از روى معنى،چون لفظ مختلف مىشود روا باشد،چنان كه گفت [4]:
و هند أتى من دونها النّأى و البعد بعضى دگر گفتند:تابوا من المعصية و آمنوا بالتّوبة،يعنى ايمان آرند به آنكه توبه نافع است و سود خواهد داشت.و گفتند:براى آن لفظ ايمان و توبه جدا كرد كه توبۀ ايشان نه به لفظ بود نه به دل،بل به كشتن بود.ايمان آوردند و تيغ برداشتند و در يك دگر نهادند در ضبابى [5]و ظلمتى كه پديد آمد آنجا -چنان كه برفت.چون روشن شد،هفتاد هزار مرد كشته شده بود [6].پس ايمان به دل بود و توبه به قتل.چون چنين باشد،تكرار نباشد-و اللّه أعلم بمراده.