نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 6 صفحه : 412
ابن زيد گفت معنى آن است كه حذر كن [1]ازآنكه تو را مغالطه زنند به آنكه گويند اين احكام در تورات است و ما از تورات مىگوييم كه ايشان بر تورات دروغ مىگويند و آيت را دو تقدير است [2]آنكه عن تقدير كنند و معنى آن بود [3]و احذرهم عن ان يفتنوك،حذر كن از ايشان ازآنكه تو را بفريبند و مفتون نكنند [4]چنان كه گفت: يُبَيِّنُ اللّٰهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا ،و التقدير لئلا تضلّوا.و قال: وَ أَلْقىٰ فِي الْأَرْضِ رَوٰاسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ [5]،و المعنى لئلاّ تميد بكم.
فَإِنْ تَوَلَّوْا ،و اگر برگردند و اعراض كنند علامت،آن باشد كه من مىخواهم تا ايشان را عذاب كنم به بعضى گناه ايشان.در اين چند قول گفتند.ابو على گفت:
بَعْضِ ،صله است و اگرچه لفظ خصوص است معنى عموم است چنان كه بسيار جاى بر عموم گفت و بخش خصوص خواست.
قولى ديگر آن است كه عبارت است از تغليظ عقاب يعنى اهلاك و تعذيب ايشان را مؤاخذه به بعضى گناه بس باشد كه در آن تدمير و هلاك ايشان بود.قولى ديگر آن است كه گفت:به بعضى گناه مراد آن است كه بعضى گناه ايشان را تعجيل عقوبت كرد.
حسن بصرى گفت:مراد جلاء [6]بنى النّضير است و قتل بنى قريظه و حكم سعد معاذ در ايشان چنان كه پيش از اين برفت وَ إِنَّ كَثِيراً مِنَ النّٰاسِ لَفٰاسِقُونَ ، [395-پ]و بسيارى از مردمان فاسقند و خارج از فرمان خداى تعالى و اين بر سبيل تسليت گفت و دلخوشى رسول-عليه السّلام-تا بدانى [7]كه اوّل كس نه اوست كه قومش بىفرمانى كردند در او.
أَ فَحُكْمَ الْجٰاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ ،ابن عامر تنها تبغون خواند به تاء خطاب و باقى قرّا به ياء خبرا عن الغائبين و مراد آنان كه ذكر ايشان در آيت برفت از جهودان و ترسايان