نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 5 صفحه : 65
داند كه صلاح چيست در آن،و ما را به آن طريق نيست.و وجوهى بر سبيل تقريب گفتند،يكى آنكه:تا فرق باشد [1]ميان بيع و ربا،وجهى دگر آنكه:تا اظهار عدل باشد در آنكه چندان بستاند كه داده باشد.دگر آنكه:تا تحريض [2]باشد بر مكارم اخلاق و انظار معسر بىزيادتى،و قرض دادن و دستگيرى درماندگان كردن بىضرورتى كه عايد بود يا محتاج،و اين وجه بازپسين از صادق-عليه السّلام-روايت كردهاند [3]،و در تكرار اين حكم اين جا با آنكه در سورة البقرة گفته بود: وَ أَحَلَّ اللّٰهُ الْبَيْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبٰا [4]...،دو وجه گفتند:يكى تأكيد و توثيق تحريم را،و ديگر آنكه:
آنجا به لفظ تحريم است،و اين جا به لفظ نهى تا معلوم شود كه تحريم او على أبلغ الوجوه است كه ره [5]منع از حكيم در تكليف بيش از اين دو نباشد.
قوله: أَضْعٰافاً مُضٰاعَفَةً ،نصب او بر حال است از«ربا»كه مفعول است،و «ضعف»چيز [6]مثلش باشد،و گفتهاند:دو مثلش باشد،و از خداى بترسيد تا فلاح يابيد،و«فلاح»نجاح و ظفر به مراد باشد. وَ اتَّقُوا النّٰارَ الَّتِي أُعِدَّتْ لِلْكٰافِرِينَ ،و بترسيد [7]از آن آتش كه براى كافران بجاردهاند [8].
اگر گويند:چون دوزخ براى كافران و فاسقان بجاردهاند [9]،چرا كافران را تخصيص كرد؟گوييم،از اين چند جواب است:يكى آنكه دوزخ اگرچه معدّ است براى هر دو،و لكن ذكر آنان[كرد] [10]كه مقطوع عليهماند دون آنان كه مجوّز است در حقّ ايشان،و اين جواب بر اصل [11]ما روان باشد،بر مذهب اهل وعيد نرود.
جواب ديگر از اين آن است كه:اين آتشى است مخصوص كه در آنجا كافران باشند دون فاسقان،چه دوزخ [12]منازل و دركات است،و هر گروهى را دركهاى باشد تا منافقان در درك اسفل باشند از آن.و جوابى ديگر از او آن است