نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 5 صفحه : 383
معنى آن است كه:أ لم تعلم.
رمّانى گفت:به معنى رؤيت بصر است،و رؤيت و علم هيچ دو به«الى» متعدّى نباشد،و گفتند:«الى»براى مبالغه آورد،يعنى أ لم تنته برؤيتك و علمك إليهم،براى آنكه«الى»انتهاى غايت را باشد،و آنان كه ايشان را نصيب دادند از كتاب،جهودانند كه در مدينه بودند در قول عبد اللّه عبّاس و قتاده و عكرمه.
يَشْتَرُونَ الضَّلاٰلَةَ ،كه گمراهى مىبخرند [1]،و در آيت حذفى و اختصارى هست،و معنى آن است كه:بالهدى،يعنى بدل كردند هدى را به ضلالت،و ايمان را به كفر،و ره نجات را به ره هلاك.
زجّاج گفت:براى آن به لفظ«اشتراء»گفت كه ايشان از عوامّ رشوت ستدندى،پس به آن ماند كه آن به بهاى ديانت و هدايت خود كردند،براى آنكه چون آن بستدند اين از دست بدادند.و مراد به«كتاب»تورات است.آنگه گفت:
ايشان شما را چون خود مىخواهند،چنان كه ايشان بر ضلالند و مىخواهند تا شما نيز بر ضلال باشيد.
وَ اللّٰهُ أَعْلَمُ بِأَعْدٰائِكُمْ ،يعنى منكم،و خداى به دشمنان شما از شما عالمتر است تا به ايشان گمان خير نبرى [2]و به ايشان مشورت نكنى [3]و از ايشان طلب نصيحت نكنى [4].و گفتهاند:«أعلم»به معنى عليم است،چنان كه گفت: وَ هُوَ أَهْوَنُ عليه اى هين آنگاه گفت:شما را با ايشان چه حاجت است و به يارى و مشورت و رأى ايشان؟و خداى شما را بس است به ولايت و نصرت.و گفتند:ولايت هم به معنى نصرت است،الا آن است كه تكرار براى اختلاف لفظ كرد،كقوله:
و الفى قوله [5]كذبا و مينا و گفتهاند:ولايت اولىتر است،و اولىتر آن بود كه معنى مختلف باشد،و«با» در«كفى» [6]زيادت است،و معنى كفى اللّه،و نصب«وليّا»و«نصيرا»بر تمييز [7]