حمزه خواند:«و الارحام»،به جرّ،عطفا على الضّمير المجرور،چنان كه گويند:سألتك باللّه و الرّحم.و در شاذّ نخعى و يحيى بن وثّاب و قتاده و أعمش هم چنين خواندند به جرّ،و باقى قرّاء به نصب خواندند،و اين قرائت درستتر و فصيحتر است براى آنكه عرب عطف نكند اسم ظاهر را بر ضمير مجرور،الّا آنكه حرف جرّ بازآرند،يقولون:مررت به و بزيد [2]،و لا يقولون:مررت به و زيد [3].و چون حرف جرّ بازنيارند نصب كنند،يقولون:مررت به [4]و زيدا،كما قال الشّاعر:
يا قوم مالي و أبا ذويب و نيز همچنين كنند در باب بدل و صفت،
كقوله-عليه السّلام: سلمان منّا أهل البيت، و لا يجوز أهل البيت و لا يقولون بى المسكين وقع الأمر،على مذهب البصريّين،و نصب او بر قرائت عامّۀ قرّاء على أحد وجهين باشد:امّا عطف باشد على اسم اللّه تعالى في قوله: وَ اتَّقُوا اللّٰهَ ،و امّا عطف باشد على محلّ الجارّ و المجرور،چنان كه در بيت هست.و حمزه در اين قرائت حجّت آورد به چند بيت كه عرب را هست،منها قول الشّاعر [5]:
فاليوم قد بتّ تهجونا و تشتمنا فاذهب فما بك و الأيّام من عجب و قال آخر [6]:
نعلّق في مثل السّواري سيوفنا و ما بينها و الكعب غوط نفانف و قال آخر [7]:
فانّ اللّه يعلمنى و وهبا و إنّا سوف يلقاه سوانا سيبويه گفت:اين در ضرورت شعر روا باشد،امّا فى القرآن و اتّساع الكلام فلا يجوز.
و خلاف كردند در وجه فساد اين.ابو عثمان المازنىّ گفت:براى آنكه معطوف و معطوف عليه دو شريكند،هرچه با يكى برود بايد كه با ديگر همان برود، چنان كه نشايد گفتن:مررت بزيد و ك [8]،الّا آنكه حرف جرّ بازآرى،گويى: