نام کتاب : روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن نویسنده : الرازي، ابوالفتوح جلد : 5 صفحه : 195
حقتعالى گفت:من هرچه از تو برداشتهام با تو دهم،هيچ آدمى نباشد و الّا او را در آن بقعه دفن كنند كه خاك او را ازآنجا گرفته باشند [1].
و روزى ابو هريره گورى نوديد نهاده،گفت:سبحان [2]آن خداى كه اين بنده را به اين تربت آورد كه او را از آن آفريد،بيانش: مِنْهٰا خَلَقْنٰاكُمْ وَ فِيهٰا نُعِيدُكُمْ وَ مِنْهٰا نُخْرِجُكُمْ تٰارَةً أُخْرىٰ [3].
وَ إِنَّمٰا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ ،يقال:وفّيته حقّه و توفّيته،حق تمام به دادن باشد و استيفا تمام بستدن باشد.و«توفّى»عبارت از جان بستدن باشد براى آنكه پس از آن هيچ نماند.گفت:مزدهاى اينان تمام داده شود از خير و شرّ،و اين دليل است بر آنكه جزا بر عمل باشد. فَمَنْ زُحْزِحَ ،أى أبعد و نحّى،هركه را از دوزخ دور كنند و به بهشت رسانند او به مراد خود ظفر يافته بود و از مكروه رسته،و اين معنى فوز بود.
وَ مَا الْحَيٰاةُ الدُّنْيٰا إِلاّٰ مَتٰاعُ الْغُرُورِ ،و حيات دنيا الّا متاع و برخوردارى غرور و فريفتن نيست،براى آنكه:أوثق ما يكون بها يسلبها،آنگه كه [4]واثقتر بود به آن ناگاهش از آن بربايند و دور كنند،چنان كه فرمود: وَ ظَنَّ أَهْلُهٰا أَنَّهُمْ قٰادِرُونَ عَلَيْهٰا أَتٰاهٰا أَمْرُنٰا لَيْلاً أَوْ نَهٰاراً فَجَعَلْنٰاهٰا حَصِيداً كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ . [5]بعضى دگر گفتند:«متاع الغرور»از [6]محقّران [7]است كه مردمان دارند و از آن بنگزيرد [8]،چون ديگ و كاسه و چيزهاى بىقيمت سريع النّفاد و الهلاك.
عبد الرّحمن سابط گفت:كزاد الرّاعي،و آن يكروزه باشد.حسن بصرى گفت:كخضرة النّبات و لعبة البنات،چون سبزى گياه و بازى كودكان كه آن را حاصلى نبود.و خداى تعالى دنيا را به اين وصف كرد در سورة الحديد.
و در خبر است كه رسول-عليه السّلام-به بزغالۀ مردۀ گوشبريده بگذشت با