امّا آن‌كه گران باشد ترازويش [1].

او در زندگانى باشد پسنديده.

و امّا آن‌كه سبك باشد ترازويش [2].

جاى او هاويه [3].

و چه دانى تو كه چيست آن! آتشى تافته است.

قوله: اَلْقٰارِعَةُ ،حق‌تعالى اين سورت در وصف قيامت فرستاد.و«قارعه» نامى است از نامهاى او.و اصل او از«قرع»و كوفتن باشد،و او صفت موصوفى محذوف است،تقدير آن است كه:السّاعة القارعة،أو الدّاهية القارعة،او الخصلة القارعة.

آنگه براى استعظام گفت[172-ر]: وَ مٰا أَدْرٰاكَ مَا الْقٰارِعَةُ ،و تو چه دانى كه قيامت چه روزى باشد! آنگه وصف آن را گفت: يَوْمَ يَكُونُ النّٰاسُ كَالْفَرٰاشِ الْمَبْثُوثِ ،آن روز كه مردمان[مانند] [4]پروانۀ چراغ باشند و پراگنده باشند.گفتند:براى آن تشبيه كرد مردم را به پروانۀ كه پروانه خود را بر آتش زند،مردم اين روز در آتش افتند.فرّاء گفت:چون ملخ پراگنده كه به زحمت بر يكديگر مى‌افتند.

وَ تَكُونُ الْجِبٰالُ كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ ،و كوهها چون پشم زده باشند،باد درآيد و آن را در هوا مى‌برد.

آنگه گفت: فَأَمّٰا مَنْ ثَقُلَتْ مَوٰازِينُهُ ،امّا آن را كه ترازوى او گران باشد به طاعت.علما در«ترازو»خلاف كردند.محقّقان گفتند:ترازو كنايت است از